Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.56.
 
“Tekrar Evleniyorum”
224
 (1927) 
(Moskova’daki dram atölyemizin bu yılki işlerinden) 
-
Yusufcan ağabeyim
225
sahnede! 
-
Ünlü komedyenimiz Yusufcan ağabey Moskova’ya geliyor ve bazı sahnelerde 
komedyenlik yapıyor. 1923 yılında yapılan çiftçiler birliği sergisine katılan Yusufcan 
223
“‘Perekop’ zaferi zamanlarında…” – 7 Kasım 1920 de Kızıl Ordu askeri birlikleri Süveyş Körfezinden 
geçip Perekop’u ele geçirdiler ve Vrangel’in askeri birlikleri 16 Kasımda tamamen yenilgiye uğratıldı. O 
sırada Çolpan Taşkent’te “RosTA” gazetesinde (bir sayfalık duvar gazetesi) editörlük yapıyordu.
224
 
Tekrar Evleniyorum – “Yeryüzü” dergisi, 1927 yılı 23. sayı. 
225
Yusufcan ağabey - Yusufjon qiziq Shakarjonov (1869-1959), ünlü komedyen, Özbek halkının 
saygıdeğer sanatkârı, Özbekistan SSR halk sanatçısı. 

---

235 
ağabeyim daha sonra Moskova sahnesine (doğrusu: meydanına) bir an çıkmıştı. Tabi bu 
haber niteliği taşımadı. Haber şudur ki, bu zamana dek kızıkçı sahne ve meydanlara çıkan 
Yusufcan ağabey, bu yıl Moskova sahnesine (sahnesine!) editör, yazar, trajedist sıfatıyla 
çıktı. Bugünkü sohbetimiz işte bunun hakkında. 
Yusufcan ağabeyimin yıllardan beri her yerde anlatageldiği komik bir hikâyesi var. 
Hikâyede bir imamın namaz vaktinde tuhaf bir hile yapıp mahalleden iki yıllık hakkını 
çekip alması anlatılmaktadır. Yusufcan ağabeyin anlatmasıyla çok uzun olmayan bu 
hikâye, mazmun ve konusu bakımından ilginç ve zengindir. Bu hikâyenin “zirve noktası” 
tuhaf bir “korku” (hile) yu gösterir. Planı güzel çizip onu bir edebi hikâyeye 
dönüştürdüğünde ortaya güzel bir şey çıkardı. Ben böyle yaparım diye düşünüyordum. 
Moskova dram atölyesi, bu yılki okuma sezonunda, ünlü Meyerhold Tiyatrosu 
aktörlerinden Yoldaş Sverdlin
226
’e bağımsız bir eserin “tuzma” (üretim Ch.) sini 
sahneleme görevini vermek istiyordu. Tercüme eserler yeterli olmadığından, özgün 
(orijinal) eser sahnelemek istediler. Yoldaş Sverdlin, atölyenin gösterimi sırasında 
benimle tanıştı. Ben ona Yusufcan ağabeyimin hikâyesinden kısacık bahsettim, mantıklı 
geldi ve başına sonuna değişik sahneler ekleyerek hızlıca yazıp vermemi emretti. İşte 
böylece “Tekrar evleniyorum!” adlı 3 perdeli 7 sahneli eser ortaya çıktı. 
Aynı yıl Nisan ayında o eser Moskova’da birçok insana gösterildi. Birleşik 
Sovyetler Kurultayına gelen bütün kıymetli vekillerimizde gerekli bölümleri gördüler. 
Sonraki kış mevsiminde eser Özbekistan başkentinde gösterilecek. 
Eserin “büyük provası”nı gören Yoldaş Fevralski (merkezi “Pravda” gazetesinin 
tiyatro editörü) “Pravda”nın 92 inci sayısında oyunun sahnelenmesi hakkında şöyle yazdı: 
Yönetmen L. Sverdlin, gösteride Avrupa ve Özbek tiyatroculuğundaki unsurları bir araya 
getiriyor. Yani: bir tarafta Doğuya özgü ilginç figürler yansıtılmış, gösteri dansı, şarkı ve 
çalgılar (tanbur, dutar, def, davul, karney ve diğerleri) ile doldurulmuş; diğer taraftan 
Doğu halkının oturup uzun uzadıya konuşmasının verdiği “bıktırma” tesirinden oyunu 
kurtarmış. Fakat oyun, konuşma ve yavaş hareketten oldukça ihtiyatlı bir biçimde 
kurtarılmış. Doğuya has olan bu durumun tasvirlerinden azıcıkta olsa oyunda izler 
mevcut. Yoldaş Sverdlin, Özbek hayatıyla tanışıklığı sayesinde, hayatın en ilginç 
226
Sverdlin Lev Naumovich (1901-1969) – Rus aktör, SSCB halk sanatçısı, V. Meyerhold’un öğrencisi. 
1924-1931 yıllarında Moskova'daki Özbek dram atölyesinde tiyatro sanatının sırlarını öğretti. 

---

236 
kesitlerinden birkaç parça gösterivermiş (mescidin önündeki sokak, zengini hadım etme, 
düğün gibi), sonra gençlerin eski geleneklerden uzaklaşıp gittiğini göstermiş.
Gösteri yönetmenlik tarafından bakıldığında akıllılıkla ilginç hale getirilmiş ve 
bununla birlikte çoğunluğun anlayacağı şekilde sahnelenmiş. Sahnenin dekoru bilinçli 
olarak sade (tamamı 130 som) tasarlanmış.
Yoldaş Fevralski, gösteriye katılan aktörlere ayrı ayrı değinmeden, genel olarak şu 
birkaç cümleyi söyledi: 
“Genç aktörler çok ilgiyle oynadılar; mükemmel yetenekleri olan birkaç aktörü 
gördükten sonra, Doğu halkı arasında nasıl zengin artistlik yetenekler olduğunu 
görüyorsunuz…” 
Özbekistan’daki sahneyi görmeden önce, eser ve onun tizmasi hakkında bundan 
fazla konuşmadı. Burada şunu da söylemem gerekir ki, Özbek tiyatrosu, hala genç ve 
çocuk olmasına rağmen, çeşitli tiyatro akımları ile tecrübe alışverişi konusunda yol 
almaktadır. Moskova dram atölyesi, buranın tiyatro âlemine tartışmalar koyan tuhaf bir 
akımı – Meyerhold akımını – kendi hayatına alıp göstermekle, ilginç bir tecrübe 
yaşıyordu. O akımın bizdeki yoksulların çoğuna nasıl etki edeceği, beğenilip 
beğenilmeyeceği, bu yıl kış sezonunda anlaşılacak “sırlar”dandır. İlkbahar geldi, sırada 
yaz var. Atölye Ekim’in onuncu yıl kutlamasında gerçek sahne görecek olan bu eserin 
“kâtibi” (editörü demiyorum!) Yusufcan ağabeye, tüzmeci Sverdlin’a, yönetmen 
yardımcısı Lütfulla’ya, enstrüman yöneticisi Miranov’a, ressam Yefimenko’ya 
Yoldaşlarıma minnettarlığını bildiriyorum.