Collegium humanum varshava menejment universiteti andijon filiali psixologiya

Xarakter va layoqatlar tegishli bo‘lgan shaxs darajalari sifatidagi asosiy tarkibiy 
qismlar 
Tarkibi
y 
qimslar
ning 
Tarkibga 
kiruvchi 
elementlar
Ijtimoiy 
va
biologik 
nisbat 
Asosiy aloqalar 
Shakllantir
ishning 
maxsus 
turlari 
Tahlilnin
g zarur 
darajalari 
Aks 
ettirish 
bilan 
Anglash 
bilan 
Ehtiy
ojlar 
bilan 
Faollik 
bilan 

---

72 
nomlani
shi 
Yo‗n
algan
lik
E‘tiqodlar, 
dunyoqara
sh, 
ideallar, 
moyillikla
r, 
qiziqishlar
, istaklar, 
havaslar 
Biologik 
deyarli 
mavjud 
emas
Aks 
ettiruvc
higa 
tajriba 
asosida 
munosa
bat 
Asosan 
kelajakni 
anglash
Ijtimo
iy
ehtiyo
jni
aks 
ettiris
h 
orqali 
E‘tiqod
lar 
orqali
Tarbiya
orqali 
Ijtimoiy-
psixologi
k 
Tajri
ba
Odatlar, 
malakalar, 
ko‗nikmal
ar, 
bilimlar 
Ijtimoiyda
n 
anchagina 
ko‗p 
Aks 
ettirish 
shakllar
ining 
mazmu
ni 
O‗tmishn
i anglash 
zaruriyat
i 
Odatl
ar 
orqali
Iroda 
ko‗nik
malari 
orqali 
O‗qish 
Psixologi
k-
pedagogi
k 
Psixi
k 
jaray
onlar
Iroda, 
tuyg‗ular, 
idrok, 
tafakkur, 
hissiyot, 
evolyusiya
, xotira 
Ko‗pda 
ijtimoiyda
nko‗proq 
Psixik 
aks 
ettirish
ning
shakllar
i 
Voqelikn
i 
anglashn
ing o‗zi 
etarli 
SHaxs
ga 
ehtiyo
j 
orqali 
Iroda 
orqali 
Mashq 
Individua
l–
psixologi
k 
Biops
ixik 
xossa
lar
Temperam
ent, jinsiy, 
yosh, 
patologik 
xususiyatl
ar 
Ijtimoiy 
deyarli 
mavjud 
emas 
Psixik 
aks 
ettirish 
mexani
zm i 
Faqat
uslubni 
anglash 
Biolo
gik 
ehtiyo
j 
orqali 
Asab 
jarayon
larining 
kuchi 
va 
harakat
chanligi 
orqali 
Mashq 
Psixofizi
ologik 
Neyropsi
xologik 
XX asr 70-yillarning oxirida shaxs muammosiga tuzilishli yondoshuv 
yo‗nalishi tizimli yondoshuvni qo‗llash tendensiyasi bilan almashindi. SHu 
munosabat bilan A.N. Leontev g‗oyalari alohida e‘tiborga loyiq. Uning fikricha, 
shaxs, - bu insonning jamiyatdagi hayoti natijasida yuzaga keladigan alohida 
turdagi psixologik hosila. Turli faoliyatlarning birgalikda bo‗ysunishi ontogenezda 
shakllanadigan shaxsning asosini yaratadi. SHu o‗rinda, A.N. Leontev ko‗rsatib 
o‗tganidek, shaxsga tegishli bo‗lmagan, avvalambor, irsiyat tomonidan 
belgilangan: tana tuzilishi, asab tizimining turi, temperament, biologik 
ehtiyojlarning o‗sish kuchi, affektivlik, tug‗ma layoqatlar kabi, shuningdek, 
orttirilgan ko‗nikma, bilim va malakalar, hamda, – kasbiy belgilarni ta‘kidlab 

---

73 
o‗tish joiz. Uning fikricha, sanab o‗tilganlar, insonning individual xossalarini 
tashkil etadi. 
SHaxs avvalgi tajribalar bilan boyitilgan individ emas. Individ xususiyatlari 
shaxs xususiyatlariga aylanmaydi. 
A.N. Leontev tomonidan belgilab berilgan shaxs muammosini o‗rganishga 
umumiy yondoshuv A.V. Petrovskiy va V.A. Petrovskiylarning ishlarida 
rivojlantirildi. Ularning fikriga ko‗ra, shaxs hamkorlikdagi faoliyatning har bir 
ishtirokchisi o‗rtasida o‗rnatilgan mazmun-mohiyati, qadriyatlari vositasidagi 
barqaror shaxslararo aloqalar tizimida o‗rganilishi mumkin. 
Bayon etilganlar shaxsni faoliyat va muloqotda yuzaga keladigan individual 
munosabatlarning (sub‘ekt – ob‘ekt – sub‘ektiv va sub‘ekt – sub‘ekt – ob‘ektiv) 
barqaror tizimiga nisbatan sub‘ekt sifatida o‗rganish imkonini beradi. A.V. 
Petrovskiy va V.A. Petrovskiylar shaxs tuzilishini individning «o‗ta sezgir» tizimli 
xususiyati sifatida ko‗rib chiqadilar. SHaxsni sub‘ektiv munosabatlar tizimida 
ko‗rib chiqib, individ shaxsiy turmush tarzining uch xildagi atributsiyasini (qo‗shib 
yozish, belgilash) yoki shaxs tushunchasining uch xil nuqtai nazarini ajratadilar. 
Ko‗rib chiqishning