Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Ў
тишига ѐрдам беради. 
Бачадоннинг қон билан таъминланиши ва иннервацияси
. Бачадон 
қон томирларга бой аъзо бўлиб, унда қон томирлар мушак парда билан 
бирикиб кетган. Миометрийда майда артерияларнинг мушак пардаси шу 
қават мушак тутамлари билан қўшилиб кетган бўлади. Бачадонга кирган қон 
томирлар мушак пардада тармоқланади ва шу ердан қолган қаватларга 

---

770 
тармоқлар беради. Шиллиқ пардага қараб артериолалар спиралсимон 
йўналган бўлиб, крипталар атрофида қуюқ капиллярлар тўрини ҳосил қилади 
(расм 19.3). 
Эндометрийнинг қон билан таъминланишида ўзига хос хусусиятлар 
мавжуд. Миометрийдан эндометрийга кирган артерия унинг базал қаватида – 
тўғри артерия тармоғини беради, функционал қаватида эса спиралсимон 
йўналиб, спиралсимон артериялар номини олади.
Расм 19.3. Бачадон тинчлик 
даврида – кўндаланг кесимда
.
1 – бўшлиғи, 
2 – эндометрий: а – призматик 
эпителий, 
б – хусусий пластинка, в – 
безлар,
3 – миометрий: г – шиллиқ ости 
қават, д – томирли қават, е – 
томирлар усти қават,
4 – сероз парда. 
Спиралсимон артериялар эндометрийнинг юқори юзасида кўп сонли 
капиллярлар тўрини ҳосил қилади. Эндометрийда қон томирларнинг бундай 
жойлашиши менструация даврида функционал қаватнинг тушиб кетиши ва 
базал қаватнинг сақланиб, қайта тикланиши билан боғлиқ. 

---

771 
Бачадонда 
лимфатик томирлар
ҳам мўл бўлиб, улар шиллиқ ва сероз 
пардада жойлашиб, бошқа тўрлар билан боғлангандир. 
Бачадон 
нервларга 
бой. Унинг юзасида симпатик чигал билан 
боғланган ва яхши ривожланган нерв чиғали жойлашган. Юза чигалдан 
тарқалган толалар бачадоннинг мушак ва шиллиқ пардаларига тарқалиб, у 
ерда чигаллар ҳосил қилади. Уларнинг алоҳида шохчалари эпителийга етиб 
боради. Бачадон бўйинқисмининг олдида, уни ўраб турувчи ѐғ клетчаткада, 
хромафин ҳужайралар тутувчи йирик нерв тугунлари тўдаси жойлашади. 
Бачадон парасимпатик нерв толалари билан ҳам таъминланган деган 
маълумотлар бор. Бачадон эпителийсида турли тузилишга эга бўлган 
рецептор нерв охирлари борлиги аниқланган. 
ҚИН 
Қин (vagina) узунлиги 8-10 смли най бўлиб, юқори қисми билан 
бачадоннинг бўйин қисмига, пастки қисми билан эса ўзининг 
даҳлизигаочилади. Қин девори шиллиқ, мушак ва адвентициал қаватлардан 
иборат. Шиллиқ пардаси эса кўп қаватли яссиэпителий билан қопланган 
бўлиб, қалинлиги 150-200 мкм га етади. Балоғат ѐшига етган аѐл қинининг 
эпителийсида уч қаватни фарқлаш мумкин: 
базал, оралиқ 
ва 
юза
ѐки 
функционал 
қават. Қиндан олиб тайѐрланган суртмада ҳужайраларнинг 
турига қараб тухумдондан чиқаѐтган гормон ва унингқин эпителийсига 
таъсирини аниқлаш мумкин. Юза ѐки функционал қават ҳужайралари ўз 
ўлчамларининг катталиги, яссилиги