Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Жигар регенерацияси.
Жигарда регенерация жуда кучли кечади. Бундай 

---

706 
тикланиш гепатоцитларнинг компенсатор гипертрофияси ва митотик 
бўлиниши натижасида вужудга келади. Нормал жигар ҳужайраларининг 
бўлиниши жуда ҳам кам миқдорда (0,3—0,9%) ва секин кечади, бироқ жигар 
жароҳатланганда жигар ҳужайраларининг бўлиниши тезлигининг ошишини
кузатиш мумкин. 
ҚОРИН ПАРДА 
Қорин парда қалинлиги 0,7-1,1 мм бўлган, қорин бўшлиғининг сероз 
пардаси ҳисобланади, у париетал ва висцерал варақлардан иборат. Висцерал 
варақ ўзи ўраб турадиган аъзолар билан бирлашиб кетиб, бевосита шу 
аъзоларнинг бириктирувчи тўқимасига қўшилиб кетади. Париетал варақ эса 
қорин деворини ўраб, остидаги тўқималар билан сийрак толали 
бириктирувчи тўқима орқали боғланади. Қорин парда нерв ва қон томирларга 
бой бўлиб, у қорин бўшлиғидаги ўзи ўраб турадиган аъзолар билан умумий 
нерв ва қон томирларга эга. Қорин парда эпителийси – бир қватли ясси – 
мезотелийдан
иборат. Ушбу эпителий ҳужайралари қорин бўшлиғидаги 
аъзоларнинг перисталътикасини енгиллаштирувчи сероз суюқлик ишлаб 
чиқаради. Бундан ташқари, улар моддалар алмашинувида ҳам иштирок этади 
ва ҳимоя вазифасини бажаради. Мезотелий турли таъсирларга жуда ҳам 
чидамли бўлади, бунда унинг ҳужайралари базал мембранадан ажралади ва 
эркин фагоцитларга айланади. Мезотелий ҳужайралари қорин бўшлиғидаги 
суюқликни сўриб олиш хусусиятига эга.

---

707 
XVII БОБ 
СИЙДИК АЙИРУВ СИСТЕМАСИ 
Сийдик айирув системаси орқали моддалар алмашинувининг қолдиқ 
моддалари организмдан чиқарилиши амалга оширилади. Ушбу системага бир 
жуфт буйраклар, бир жуфт сийдик найлари, сийдик пуфаги, сийдик чиқарув 
найи киради. Улар вазифасига кўра сийдик ҳосил қилувчи ва сийдик 
айирувчи аъзоларга бўлинади. Буйраклар айирув системасининг марказий 
аъзоси бўлиб, асосан сийдик ҳосил бўлишида иштирок этади. Сийдик 
найлари, қовуқ, сийдик чиқарув йўли - сийдик айирув йўлларини ҳосил 
қилади. Сийдик орқали сув, турли хил тузлар ва модда алмашинуви 
жараѐнининг охирги, яъни қолдиқ моддалари организмдан ташқарига 
чиқарилади.