Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

пилорик безлари
меъданинг ўн икки бармоқли ичакка 
ўтиш жойида бўлади. Уларнинг сони 3,5 млн га етади. Тузилишига кўра 
оддий ўта тармоқланган найсимон безлар. Пилорик безлар хусусий 
пластинкада сийрак жойлашган, чунки улар орасида сийрак бириктирувчи
тўқима қатламлари қалин жойлашади. Кўпгина безларда париетал 
ҳужайралар бўлмайди. Улар асосан хусусий безлар таркибидаги шиллиқ 
ҳужайраларга ўхшаш ҳужайралардан иборат бўлиб, кўп миқдорда 
дипептидазалар тутади. Пилорик безлар ишқорий реакцияга эга секрет 
ажратади.
Меъданинг пилорик қисми шиллиқ пардаси ўзига хос хусусиятларга 
эга: меъда чуқурчалари чуқурроқ бўлиб, шиллиқ парданинг деярли ярмини 
эгаллайди. Пилорик сфинктер соҳасида шиллиқ парда халқасимон бурма 
ҳосил қилади, у озиқни меъдадан ичакка ўтишини бошқаради. 
Меъданинг 
кардиал безлари
– 
оддий ўта тармоқланган найсимон 
безлар.Уларнинг секрет охирлари ва калта чиқарув найлари (бўйин қисми), 
призматик эпителий билан қопланган. Муцикармин билан бўялганда уларда 
шиллиқ модда, шунингдек дипептидазалар ҳам аниқланган. Шунинг учун 
ушбу секретор ҳужайралар пилорик безлар ва қизилўнгачнинг кардиал 

---

675 
безлари ҳужайраларига ўхшаш ҳужайралар деб қаралади. Баъзида кардиал 
безлар таркибида оз миқдорда бош ва париетал ҳужайралар учрайди.
Меъданинг 
шиллиқ ости пардаси
эластик толаларга бой бўлган 
сийрак толали шаклланмаган бириктирувчи тўқимадан иборат. Бу ерда 
артериал ва веноз томирлар чигали, лимфатик томирлар тўри ва шиллиқ ости 
нерв чигаллари (Мейснер) жойлашади.
Меъданинг 
мушак пардаси
меъданинг турли бўлимларида бир хил 
ривожланмаган. Меъданинг кардиал ва туб қисмида мушак парда юпқа 
бўлса, тана ва айниқса, пилорик қисмида ўта яхши ривожланган бўлади. 
Мушак парда 3 қаватдан иборат: ички- қийшиқ, ўрта-циркуляр ва ташқи- 
бўйлама. Ўрта қавати меъданинг пилорик қисмида 3-5 см гача қалинлашиб, 
сфинктер ҳосил қилади. Мушак қаватлари орасида мушаклараро нерв 
чигаллари (Ауэрбах) ва лимфатик томирлар тўри жойлашади. 
Меъданинг