Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

шиллиқ пардаси
уч қаватдан ташкил топган – эпителий, 
хусусий пластинка ва мушакли пластинка. 
Эпителийси
- бир қаватли призматик 

---

669 
бўлиб, унинг қизилўнгач эпителийси билан чегараси аниқ ажралиб туради. 
Меъда эпителийсининг ўзига хос хусусияти унинг безли табиатга эга 
эканлигидадир. Эпителий ҳужайралари доимий равишда шиллиқ табиатли 
(мукоид) секрет ажратади. Унинг таркибида сув (95%), липидлар ва 
гликопротеинлар бўлиб, улар биргаликда шиллиқ пардани кислота 
таъсиридан ҳимояловчи гидрофоб гельни шакллантиради. Ҳужайралар 
қутбланган бўлиб, уларда апикал ва базал қисмлари аниқ ажралиб туради. 
Базал қисмида овал ядро, унинг устида Голжи комплекси жойлашади. Апикал 
қисмида турли катталикдаги мукоид модда тутувчи секрет доначалари 
тўпланади. Ҳужайраларнинг апикал плазмолеммаси микроворсинкалар, 
латерал плазмолеммаси эса интердигитациялар ҳосил қилади.
Меъда эпителий ҳужайраларининг секрети шиллиқ парда устида мукоид 
парда ҳосил қилади ва уни меъда ширасининг кимѐвий ва дағал овқат 
парчаларининг механик таъсиридан ҳимоялайди. Шиллиқ миқдорининг 
ортиши меъдага турли хил қўзғатувчи моддалар (алкогол, кислота ва 
бошқалар) тушганда кузатилади. Стресс ва бошқа психосоматик факторлар, 
доривор прапаратлардан аспирин, яллиғланишга қарши ностероид 
препаратлар, этил спирти, баъзи микроорганизмлар эпителий қаватининг 
зарарланишига олиб келиши ва яра ҳосил қилиши мумкин. 
Шиллиқ парданинг 
хусусий пластинкасида
меъда безлари жойлашган, 
улар сийрак толали шаклланмаган бириктирувчи тўқиманинг юпқа 
қатламлари билан бир-биридан ажралиб туради. Ушбу пластинкада лимфоид 
элементлар тарқоқ (диффуз) ѐки якка-якка бўлиб жойлашган солитар 
лимфатик тугунчаларни ҳосил қилади. Улар кўпинча меъданинг ўн икки 
бармоқли ичакка ўтиш жойида учрайди. 
Шиллиқ парданинг 
мушак пластинкаси
уч қаватдан: ички ва ташқи 
айлана, ўрта бўйлама йўналган силлиқ мушак ҳужайраларидан иборат. 
Айрим силлиқ мушак ҳужайралари хусусий пластинкага ҳам ўтиши мумкин. 
Мушак ҳужайраларининг қисқариши шиллиқ парданинг ҳаракатчанлигини ва 

---

670 
меъда безлари секретини ажралишини таъминлайди.