Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
ҲАЗМ НАЙИНИНГ ЎРТА БЎЛАГИ 
Ҳазм найининг ўрта бўлагида озиқ ҳазм безлари ширалари таркибидаги 
ферментлар ѐрдамида кимѐвий парчаланади, сўрилади ва нажас шаклланади. 
МЕЪДА 
Меъда ҳазм системасининг асосий аъзоларидан бўлиб, қуйидаги 
вазифаларни бажаради:
1) 
Секретор
вазифаси - меъда ширасини ишлаб чиқаришдан иборат. 
Меъда шираси меъда деворидаги турли безлар маҳсулоти бўлиб, унинг 
таркибида: пепсин, химозин (ренин), липаза ферментлари ҳамда хлорид 
кислота ва шиллиқ модда бўлади.
Пепсин
— меъда ширасининг асосий ферменти ҳисобланади. Унинг 
таъсирида овқат таркибидаги мураккаб оқсиллар парчаланади. Пепсин 
профермент – 
пепсиноген
шаклида синтезланади, унинг ферментатив 
фаолияти хлорид кислота таъсирида намоѐн бўлади. Меъда деворининг 
пепсиннинг ҳазм қилувчи таъсирига чидамлилиги меъда ширасида 
антипепсин
борлиги билан изоҳланади. 
Химозин
- эмизикли чақалоқларда сут таркибидаги эрувчан 
казеиногенни эримайдиган казеинга айлантиради (сутни ивитади). Катта 

---

667 
одамларда бу вазифани пепсин бажаради. 
Липаза
– катта одамларда оз миқдорда ажралади, ѐш болаларда сут 
таркибидаги ѐғларни парчалайди.
Шиллиқ модда
– меъда шиллиқ пардаси юзасини қоплаб, уни хлорид 
кислота таъсиридан ва дағал овқат луқмаларининг шикастлашидан 
сақлайди.
2) 
Механик 
вазифаси овқатни меъда шираси билан аралаштириш ва 
қайта ишланган овқат массасини ўн икки бармоқ ичакка ўтказиб беришдан 
иборат. Бу вазифани бажаришда меъда деворининг мушаклари иштирок 
этади.
3) Меъда деворида овқат билан кирган витамин В12 нинг сўрилишини 
таъминловчи 
антианемик омил
ҳосил бўлади. Бу омилнинг бўлмаслиги 
одамда хавфли камқонлик касаллигига олиб келади.
4) Меъда девори орқали сув, спирт, тузлар, қанд ва бошқа моддалар