Чума плотоядных (болезнь Карре)

2.2 Patomorfologik ózgerisler

Patologikalıq ózgerisler keselliktiń ádetiy baǵdarı menen júdá anıq. Jırtqısh obadiń eń jaqtı belgileri gemorragik hádiyselerdi, yaǵnıy qan ketiwiniń payda bolıwı hám qan ketiwiniń qáliplesiwi menen baylanıslı hádiyselerdi óz ishine aladı. Sistemalı gemorragik diatez ádetde toqımalar hám qan tamır diywallarınıń saldamlı zaqım aliwi yamasa olardıń ótkezgishligi asıwı nátiyjesinde júzege keledi, bul silekey perdelerdiń noqat hám dog'li qan ketiwi, organlardıń parenximasi, seroz qaqpaq astında. Qan tamırlarınıń ózgeriwi, olardıń kórinetuǵın bolıwı, tábiyaatı hám túrli organlardaǵı zorlıqshılıq dárejesi virustıń virulentligiga, denediń individual qarsılıgına hám ele esapqa alınbaǵan basqa faktorlarǵa baylanıslı.

oba waqtında qan tamırlarınıń ózgeriwi túrli organlarda bir qatar patologikalıq processlerdiń payda bolıwı menen baylanıslı : limfa túyinlerinde, ishekte gemorragik hádiyseler, talaq infarktlari, kóplegen qan ketiwler. Eger infektsiya uzaq dawam etetuǵın bolsa, ol jaǵdayda ulıwma gemorragik hádiyseler menen bir qatarda parenximal organlarda hám as qazan - ishek traktında sezilerli ózgerisler gúzetiledi. Íytlerdıń obası túrli organlarda júzege keletuǵın hár qıylı patologikalıq processler menen birge keledi. Patogenetik tárepten olardıń kópshiligi tekǵana oba virusı, bálki ekinshi dárejeli mikroflorani da óz ishine aladı.
Gemorragik isiwdiń anıq súwretlerin as qazan - ishek traktındaǵı obamenen baqlaw múmkin, silekey qabat giperemik bolıp, qan ketiw menen to'lib toshgan, isikgen. As qazanda silekey qabattıń ısıp ketiwi hám giperemiyasi, noqat hám dog'li qan ketiwler gúzetiledi. As qazan boslig'ida quram qalıń, jabısatuǵın shilimshiq bolıp, reńi kúlreń - sarınan bawırrang-bawırrang hám qara ranggacha.
Jińishke hám qalın ishekte seroz integumentlar astında hám silekey qabatında qan ketiwler bar. Qan ketiwler hár qıylı ólshemlerde bolıwı múmkin, olar derlik sezilmes noqat, daqlardan tartıp ishek lümeninde qandıń sezilerli birikpelerine shekem. Ishektegi isiw processleri júdá túrme-túr bolıp, gemorragik processler tez-tez gúzetiledi. Ishektiń gemorragik isiwi kóbinese fibrinoz menen birgelikte júz boladı, jalınlanǵan silekey qabat maydanında fibrin tamırlardıń ziyanlanǵan diywalları arqalı chiqa baslaydı hám gemorragik ekssudat menen aralasıp, jińishke plyonkalar formasında toplandı. Processtiń rawajlanıwı menen fibrinoz blyashka zichlashadi hám bir neshe millimetrge shekem qalıńlasadı. Blyashka kóbinese tiykarǵı silekey qabattan ajralıp shıǵadı hám organdıń lümenini qalıńlıǵı bir neshe millimetrge hám uzınlıǵı bir metrden yamasa odan kóbirekqa etetuǵın fibrinoz gipslar menen toldıradı. Iplas menen soǵan uqsas fibrinoz gips bólekan shıǵıp ketiwi múmkin. Otopsiyada, fibrinoz gipsni alıp taslaw arqalı tómengi silekey qabat giperemik bolıp, qan ketiwi menen oraladı, shıyshedi. Geyde as qazan - ishek traktınıń ayırım bólimlerinde erroziya hám jaralar payda bolıwı múmkin. Mezenterial tamırlar qan menen to'lib toshgan, mezenterial bóz hám as qazan astı bezi isikgen, qızg'ish yamasa kúlreń.
oba bawır parenximasida distrofik, átirapik hám nekrobiotik ózgerisler hám qan aylanıwınıń keskin aynıwı menen xarakterlenedi.
Bawır zaqım aliwiniń tábiyaatı diffuz yamasa fokal bolıwı múmkin. Bawırdıń diffuz zaqım aliwi menen ol azmaz úlkenlashgan, bosanqı, parenxima tolıq qanlı, sarı reń yamasa kúlreń - ılay rangga iye. Eger haywan keselliktiń ótkir dáwirin basdan keshirse hám kapillyar tarmaqtıń keńeyiwi hám qan ketiwi júz bolsa, gildan organdıń reńi qıp-qızıl reńga aylanadı.
Fokal lezyonlarda bawır ádetde mozaik kóriniske iye hám azmaz úlkenlashgan. Mozaika toqıma reńiniń normal qızıl - bawırrang reńleriniń patologikalıq ózgergen bólimlerdiń reńleri menen birikpesinen kelip shıǵadı : ash sarı, qızıl - kúlreń hám qıp-qızıl. Omon qalǵan orınlarda bawırdıń ádetiy lobulyar dúzilisi jaqsı kórsetilgen, ózgertirilgen orınlarda bolsa ol óshiriledi. Tásir etilgen jaylar átirap daǵı toqımalardan azmaz joqarıǵa kóteriledi, olardıń tutarlılığı ádetdegidan tıǵızraq. Kesmadiń maydanı da reń-barang, mozaik bolıp tabıladı.
Bawır kóbinese turaqlı tolıqlıq jaǵdayında, kólemi úlkenlashgan, bosanqı, reńi qıp-qızıl, derlik qara - bawırrang, kúlreń - ılay yamasa sarı ranggacha. Ot pufagi úlkenlashgan, qalıń, jabısatuǵın, qara ashıw menen to'lib toshgan. Kesmada bawır toqımalarınıń naǵısları tegislenedi, nekroz hám yog ' degeneratsiyasi oshaqları sezilerli bolıwı múmkin.
Búyrekler degi ózgerisler degenerativ - isiw processleri hám qan ketiw menen ańlatpalanadı. Búyrekler ádetde quwarǵan, az qanlı, kapsula astında kóplegen noqat qan ketiwleri, sonıń menen birge qızıl hám aq júrek topılısları bar. Kesmada búyrek toqımalarınıń naǵısları azmaz tegislenedi, búyrek qan ketiwi menen ajralıp turadı, kortikal hám medulla qatnası ádetde 1:1 dárejesinde saqlanadı, tos súyeki diywalları qalıńlasadı, silekey qabatında kóplegen qan ketiwler bar. Sidik pufagi hám sidik pufagi qan ketiw yamasa gemorragik isiw menen ajralıp turadı. Ótkir kesellik menen sidik pufagi bos yamasa az muǵdardaǵı sidik hám qan qoqımların óz ishine aladı, obadiń sozılmalı formasında, láń hám parez ústinlik etkende, sidik pufagi turaqlı sidik menen kóp muǵdarda cho'ziladi.
Talaq úlkenlashmagan, dog'li qan ketiw menen oralǵan yamasa aǵıw nekrotik fokuslar menen tesilgen. Íytler obası gemorragik hám ishemik infarktlardiń bar ekenligi menen ajralıp turadı, olar talaqtıń pútkil maydanında jaylasqan, biraq gemorragik tiykarınan organdıń shetleri boylap, e± maydanınan azmaz kóterilip, sırtqı tárepden hám qıp-qızıl reńda.
Limfa túyinleri úlkenlashgan, giperemik, kesmada reń-barang, marmar naǵıslı : túyindiń kortikal hám mıy qatlamlarınıń sinuslari qızıl, pallıqulalari hám limfa túyininiń qalǵan bólegi kúlreń.
Joqarı nápes jollarıniń, alqımdıń, traxeyadiń silekey perdeleri giperemik bolıp tabıladı. Ókpe ádetde qan menen to'lib toshgan, jalınlanǵan, qızıl yamasa kúlreń gepatizatsiya hádiyseleri menen. Ókpe atelektazi da gúzetiliwi múmkin. Plevra qalıńlasqan, dog'li, sızıqlı, noqat qan ketiwi menen oralǵan. Geyde tós boslig'ida seroz - qanlı ekssudat gúzetiledi.
Júrek kóbinese úlkenlesedi, kengayadi. Perikard boslig'ida-seroz efüzyon, geyde fibrin qospası menen, onıń muǵdarı ózgeredi. Júrek bulshıq etleri ash rangga iye, qaynatilgan góshdiń reńine uqsaydı, jińishke, sarkma, kesma ústindegi naǵıs tegislenedi, oń hám shep juwan qarınlar diywalidıń qatnası 1:5-7, mastoid bulshıq etleri tazalanǵan, átirapik. oba júrektiń ishki qatlamı - endokarddiń zaqım aliwi menen xarakterlenedi. Endokarddiń isiwi kóbinese onıń maydanında trombotik massalardıń bir waqtıniń ózinde shógiwi menen birge keledi. Kóbinese júrek qaqpaqları tásirlenedi, olar qisqaradı, qalıńlasadı, deformatsiyalanadi. Trombotik massalar olardıń maydanında bolıwı múmkin.
Búyrek ústi bózi normal ólshemde yamasa azmaz úlkenlashgan, teginish ushın tıǵız, quwarǵan, az qanlı, kesmada kortikal hám mıy tarawlarında sezilerli parq joq. Ádetde ishki maydanı birdey, qıp-qızıl reńga iye.
Oraylıq nerv sistemasındaǵı patologikalıq ózgerisler miydiń ısıp ketiwi, menenjitlardiń giperemiyasi hám qan ketiwi menen xarakterlenedi, menenjit hám miydiń tamırları AOK etiledi, subdural suyıqlıq muǵdarı ko'payadi, kese kesimde mıy búrmeleriniń porlashi hám tegisleniwi belgilengenler etiledi.
Parakortikal zonanıń limfocitlerinde hám limfa túyinleriniń Oraylıq bóleginde, talaq hám átirapik timusda ıytlardıń obasida ulıwma mikroskopik ózgerisler júz beredi. Ekilemshi bakterial mikroflora menen baylanıslı intestenal pnevmoniya hám bronxopnevmoniyada ókpediń úlken kletkaları alveolyar kletkalarda sinsitiya payda etedi. Miydiń aq statyasında isiwsiz ensefalit hám menińoensefalit, nekroz hám demiyelinatsiya bar. oba ushın zárúrli diagnostik test as qazan silekey qabatında, enterotsitlarda, as qazan astı bezi bezinde, dem alıw hám sidik jollarında intraplazmatik hám yadro ishindegi eozinofil qosımshalardıń bar ekenligi esaplanadı. Quviq epiteliyasi inkluziyalarni úyreniwde ásirese qımbatlı bolıp tabıladı. Olardıń diametri 1-5 mm hám 5-6 hápte ishinde ıytlardıń limfoid toqımaları hám sidik jollarında anıqlanıwı múmkin.