Chorva, parranda va baliq mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash

Sut tarkibidagi vitaminlar. Sut tarkibidagi vita- minlar turli organik birikmalardan iborat bo‘lib, inson va hayvon hayotida muhim ahamiyatga ega. Ular organizmda modda almashinuv jarayonida va elementlaming tiklanishida alohida vazifani bajaradi. Agar organizmda vitamin yetishmasa, unda modda almashinuv jarayoni buziladi, organizm kasallanadi.
Sut tarkibidagi vitaminlar ikki guruhga bo‘linadi, ya'ni suvda eriy oladigan (B, C, R vitaminlari, ular organizmda sintezlanadi) va moyda eriydigan (A, E, D, K vitaminlari, ular yem-xashakdan sutga o‘tuvchi hisoblanadi) vitaminlar hisoblanadi.
Vitaminlar organizmda yuz beradigan barcha ha- yotiy jarayonlarda faol ishtirok etadi, ular tufayli orga- nizmlar o‘sadi, rivojlanadi va mahsuldorlik darajasining o‘sishiga imkon yaratadi.
Hozirgi vaqtda vitaminlaming 30 dan ortiq turi aniqlangan bo‘lib, ulardan tibbiyotda, veterinariyada va biologiyaning bir qancha tarmoqlarida foydalanib kelinmoqda. Umuman, vitaminlar organizmlami oqsil, yog‘ va uglevodlar kabi energiya bilan ta'minlamaydi, hujayra va to‘qimalar tuzilishida ham qatnashmaydi. Lekin ular barcha to‘qima va organlarda vujudga keladigan biokimyoviy jarayonlarga o‘z ta’sirini ko‘r- satadi. Ulaming ko'pchiligi modda almashinuv jarayon- larini boshqaradigan fermentlar tarkibida uchraydi. Ma'lumki, fermentlar organizmda hayotiy jarayonlami boshqaradi, binobarin, ular ishtirokisiz birorta biokimyoviy jarayon bajarilmaydi. Agar organizmlarda vitaminlar yetishmay qolsa, fermentlar hosil boimaydi, binobarin, unda modda almashinuv jarayoni buziladi. Ba'zan avitaminoz (vitamin yetishmovchi) kasalligi vujudga keladi.
Sutning bakteriotsidlik xususiyati. Sutning bak- teriotsidligi deganda, unga tushgan mikroblaming ko‘- payib ketishini to‘xtata olish xususiyati tushuniladi.
109



Sutning bakteriotsidligi birinchi galda uning tarkibida mikrofloralaming mumkin qadar oz bo‘lishiga bog‘liq ekan. Shuningdek, sutning harorati qancha past boisa, undagi mikroorganizmlar shuncha sut ko'payar ekan (4-jadval).