Chirchiq davlat pedagogika instituti

Ichda o’qish ham tovushga asoslangan, lekin unda ovozsiz o’qiladi.

Shivirlab o’qish yarim ovoz bilan o’qishdir. Malakali kitobxon o’qishning har uch turini bilishi zarur.

Ovozli o’qishning ham, ovozsiz ichda o’qishning ham, shivirlab o’qishning ham o’z qo’llanish o’rni va afzalliklari hamda kamchiliklari bor. Masalan, 2- sinf o’quvchilari ichda o’qiganda kam so’z o’qiydi, so’zning ma’nolarini tushunmay qoladi, o’qiganlarining mazmunini to’liq o’zlashtira olmaydilar.

Psixologik izlanishlar shuni ko’rsatadiki, o’qishni endi o’rganayotgan o’quvchilar o’qilayotgan matnni tushunib borishlari uchun eshitish sezgisiga ham e’tibor qaratganlar. Ikkinchidan, 2-sinf o’quvchilarida o’qish ko’nikmalari yaxshi shakllanmagani uchun ichda o’qish jarayonida ayrim so’zlarni noto’g‘ri o’qish natijasida uning ma’nosini tushunmaganlar. Shularni nazarda tutgan holda, 1-2-sinflarda ovozli va shivirlab o’qishdan foydalaniladi.

3-4-sinflarda ovozli o’qish bilan birga ichda o’qishdan ham foydalaniladi. Bu sinflarda ichda o’qish ancha samarali bo’ladi, lekin bunda ichda o’qish mexanik o’qishga aylanmasligi kerak. Ichda o’qish biror maqsadga yo’naltirilishi, ya’ni quyidagicha turli topshiriqlar asosida ichda o’qitilishi lozim:

− She’rni ichingizda o’qib, ifodali o’qishga tayyorlaning.

− Ichda o’qing, ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlab, lug‘at daftaringizga yozing. Lug‘atdan foydalanib, ularning ma’nosini izohlashga harakat qiling.

− Hikoyani ichingizda o’qib, uni qismlarga bo’ling.

− Ichingizda o’qib, ovoz chiqarib to’g‘ri o’qishga tayyorlaning.

− Ichingizda o’qing. Tabiatning ko’rinishi tasvirlangan o’rinni toping.

Bu topshiriqlar sinfdan sinfga o’tgan sari murakkablashib boradi. Bunda o’quvchilarning asarni qanchalik idrok etganliklari tekshirilib borilishi zarur.