Chirchiq davlat pedagogika instituti

Geosinklinallar va geosinklinal mintaqalar

O‘rol-mongol geosinklinal mintaqasi.

Kaledon orogenik-tektonik burmalanishlari O‘rol-mongol geosinklinallarining boshqa geosinklinallariga o‘xshash O‘rol tog‘ tizmasida yaqqol ko‘zga tashlanmaydi; Kaledon burmalanish epoxasiga xos tog‘ jinslarining burchak nomuvofiqliklari, keskin burmalanishlar hosil bo‘lmagan.

Lekin ultra asosli va asosli kimyoviy tarkibga ega bo‘lgan intruziv tanalar yorib kirib kuchli bo‘lmasada qisman burmalanish strukturalarini hosil qilgan.

O‘rol-mongol geosinklinal mintaqasining Qozog‘iston qismida selur davri yotqiziqlari yaxshi rivojlangan, keng maydonlarni ishg‘ol qilgan, ularning hajmi juda qalin. Bu joylarada braxiapodali va marjonlardan hosil bo‘lgan oxaktoshlar mavjud.

Kaledon burmalanishi natijalarini Chingiztog‘ tizmasida ko‘radigan bo‘lsak, bu tizma hududlarida Silur davri yotqiziqlarining quyi bo‘limigina bor. Ularning qalinligi 2500 m. keladi.

Jins yotqiziqlari dengiz xavzasi evgeosinklinal Landshaftlarida faol vulqon harakatlari va ularning xosilalari bilan birgalikda paydo bo‘lgan. Kaledon burmalanish jarayoni faol tarzda bo‘lib o‘tgan, shuning uchun ham uning o‘rni yaqqol ko‘zga tashlanib turadi.

Juda aniq ko‘rinadigan burmalanishlari yuqori silur davri burmalanishlaridir. 28-rasmga e’tibor bering. Bu burmalanishlar natijasida Chingiztog‘ tizmasi hududidan dengiz xavzasi chekina boshladi. Devon davrining boshlarida suv xavzasi batamom chekinib bo‘lganligi uchun effuziv magmatik jinslar, vulqon tuflari quruqlik sharoitida shunday Yer yuzasidayoq hosil bo‘ladi.