Chirchiq davlat pedagogika instituti fizika kimyo fakulteti

Nitrat kislotaning tabiatda tarqalgan eng muhim birikmalari
NaNO3-chili selitrasi yoki natriyli selitra
Na2CO3+NO2=NaNO3+NaNO2+CO2
KNO3-Hind selitrasi. Yoki kaliyli selitra.
KCl+NaNO3=KNO3+NaCl
NH4NO3-Amiakli selitra.
NH3+HNO3=NH4NO3
Ammoniy nitrat issiqlik tasirida parchalanganda ham katta hajmda gazlar ajralib chiqadi.Shu sababli bu tuz ham ammonal nomli portlovchi aralashma tarkibiga kiradi.ammonal tarkibida 72% ammoniy nitrat,25% alumeniy nitrat kukuni,3 % ko`mir bo`ladi.
Ammoniy nitrat issiqlik tasirida parchalanganda ham katta hajmda gazlar ajralib chiqadi.Shu sababli bu tuz ham ammonal nomli portlovchi aralashma tarkibiga kiradi.ammonal tarkibida 72% ammoniy nitrat,25% alumeniy nitrat kukuni,3 % ko`mir bo`ladi.
Ca(NO3)2-Kalsiyli selitra
Bu azotli o`g`it sifatida ham ishlatiladi.Bu o`g`itga 5% ammoniy gidroksid qo`shish yo`li bilan uning sifatini ancha yaxshilash mumkin.


XULOSA
Xulosa o’rnida shuni aytish kerakki azot elementini organizmdagi ro'li katta va bu azot aylanishini tushunish mumkin.Tarkibida azot atomi bo‘lgan moddalarni chiqarib tashlash uchun organizm qanday yo‘l tutadi? Axir ularning molekulalari ham asta-sekinlik bilan parchalanib boradiku? Azot atomlarini qayoqqa tashlanadi? Organizm azot atomlarini o‘pka orqali gaz holatida chiqarib tashlay olmaydi. Ularni siydik tarkibidagi ammiak sifatida chiqarib yuborish mumkin – dengizda yashovchi sut emizuvchi hayvonlarning aksariyatida shunday yo‘l bilan azot organizmdan chiqariladi. Lekin ammiak o‘ta havfli zaharli moddaku?! Dengiz hayvonlari uchun bu hech qanday havfli emas, chunki, ularning ajratib chiqarayotgan ammiaklari, butun boshli ulkan dengiz suvlariga aralashib ketadi. Bizda esa bunday imkoniyat mavjud emas. Odam, va quruqlikda yashovchi boshqa jonzotlarda bundayin ulkan «chiqindixona» yo‘q.
Quruqlikda yashovchilarning, shu jumladan odam organizmi ham, organizmdagi azotni chiqarib tashlash imkoni yuzaga kelmagunicha, ma’lum muddat yig‘ib yuishga majbur bo‘ladilar. Bu huddiki, xonadonlarimizdagi kundalik maishiy chiqindilarni, maxsus chiqindi to‘plovchi avtotransport mahallamizga kelmagunimzch vaqtincha yig‘ib turishimizga o‘xshaydi. Maxsustrans mashinasi kelmagunicha, maishiy chiqindilarni o‘zimiz uchun zarasiz bo‘lgan joyda to‘plab saqlab turganimiz singari, organizmdagi o‘zida azotni vaqtincha yig‘ib boruvchi birikmalar zararsiz bo‘lishi kerak. Shu tarzda azot organizmdan chiqib ketadi. Bu elementni o'rganish juda qiziq bo'ldi chunki bu element har joyda va hmma vaqt topiladi.