Chirchiq davlat pedagogika instituti fizika kimyo fakulteti

Amfoter gidroksidlar. Dissotsilanganda bir vaqtning o’zida vodorod kationlari H⁺ ni ham, gidroksid-ionlar OH⁻ ni ham hosil qiladigan gidroksidlar amfoter gidroksidlar deyiladi.
Bularga Al(OH)₃, Zn(OH)₂, Cr(OH)₃, Be(OH)₂, Ge(OH)₂, Sn(OH)₄, Pb(OH)₄ va boshqalar misol bo’la oladi.
Elektrolitik dissotsilanish nazariyasiga ko’ra, asoslarning barcha umumiy xossalari (qo’lga surilganda sovunga o’xshab tuyulishi, indikatorlarning rangini o’zgartirishi, kislotalar, kislotali oksidlar va tuzlar bilan o’zaro ta’sirlashuvi) gidroksid-ionlar OH^- tufaylidir.
Amfoter gidroksidlar kislotalar eritmalari bilan ham, ishqorlarning eritmalari bilan ham o’zaro ta’sirlashadi. Masalan:
Al(OH)₃ + 3HCl = AlCl₃ + 3H₂O
Al(OH)₃ + NaOH + 2H₂O = Na[Al(OH)₄(H₂O)₂]
Hozirgi vaqtda amfoter gidroksidlarning ishqoriy eritmalarda erishi odatda gidroksotuzlar (gidroksokomplekslar) hosil bo’lish jarayoni sifatida qaraladi. Ko’pchilik metallarning gidroksokomplekslari mavjudligi tajribada tasdiqlangan: [Zn(OH)₄]^2-, [Al(OH)₄H₂O)₂]^2-, [Al(OH)₆]^3- va b. Aluminiyning gidroksokomplekslari eng barqaror hisoblanadi.
Bunday nuqtayi nazar yuqorida qilingan xulosalarni o’zgartirmaydi: amfoter gidroksidda, masalan, Al(OH)₃ va shunga o’xshashlarda kislotali muhitda muvozanat aluminiy tuzlari hosil bo’lish tomoniga, ishqoriy muhitda - gidroksokomplekslar hosil bo’lish tomoniga siljiydi. Ravshanki, suvdagi eritmada muvozanat mavjud bo’ladi, uni ushbu tenglama bilan ancha aniq ifodalash mumkin:
Al³⁺ + 3OH^- → Al(OH)₃; Al(OH)₃ + 3H₂O → [Al(OH)₄(H₂O)₂]^- + H⁺