Chiqarish markazi



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/98
Sana30.12.2021
Hajmi5,36 Mb.
#195489
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   98
Bog'liq
zoheCJXzeSqqxh1ujsrICHozpOdj1yoZhC97AZ8T

Meteorologik  omillarning  zahob  sathi  tartibiga  ta’siri  yillik  havo  harorati, 
yog„ingarchilik,  havoninng  nisbiy  namligi  bo„yicha  ma‟lumotlarni,  har  kuni  olib 
borilgan  zahob  sathi  haqidagi  dalillarni  o„zaro  solishtirish  yo„li  bilan  belgilanadi. 
Kuzatuvlar  bir  turdagi  ziroatli  dalada  yoki  bir  necha  ziroatli  paykallarda  (ishlab 
chiqarish sharoitida almashlab ekish dalalarida) o„tkaziladi. Bunda kuzatuv uchun 
tanlangan  quduqlardagi  zahobning  daslabki  (ziroatlar  ekilayotgan  payt)  sathi 
turlicha bo„lishi kerak. 
 
Shunday  kuzatuvlar  asosida  iqlim  omillarning  zahob  sathi  tartibiga  sifat  va 
miqdoriy ta‟sirini aniqlash mumkin. 
 
Zahob sathi ba‟zi  hududlarda sutka davomida  o„zgaradi va bu  tartib  barcha 
tabiiy  sharoitlarda  bir  hil  emas.  Bu  ziroatlar  biologik  hususiyatlari,  rivojlanish 
pallari, zahobning dastlabki sathi, er osti suvlari oqib kelishi va oqib ketishiga, ular 
shakllanishining boshqa omilllarga, tuproqlarning tahlanishi tarziga bog„liqdir. 
 
Zahob  sathining  sutka  davomida  o„zgarishi  soat  4,  8,  12,  20,  24  larda 
o„lchanadi va o„ziyozar asboblar yordamida yozib olinadi. Bu kuzatuvlar natijalari 
havo  haroratining,  nisbiy  namligining,  shamol  tezligi  va  yo„nalishining  sutka 
davomidagi  o„zgarishlari  bilan  qiyoslanadi.  Lizimetrlar  mavjud  bo„lsa,  zahob 
sathining sutkalik o„zgarishi zahobning sutkalik sarfi bilan solishtiriladi. 
 
Zahob  yo‘nalishi  va  oqim  tezligi  har  tomoni  100m.  dan  bo„lgan  (teng 
tomonli)  uchburchakning  uchlarida  zahob  sathi  o„lchanib,  tuzilgan  grafik  orqali 
aniqlanadi.  Har  bir  quduqning  joyi  nivelirlanadi.  Zahob  sathining  har  soatda 
o„lchangan qiymati mutloq (absolyut) yoki nisbiy belgilarda hisoblab chiqiladi. Bu 
sathlar ma‟lum masshtabda gidroizogips haritasiga tushiriladi. Yuqorigi izogipsdan 
pastkisiga  o„tkazilgan  ularga  normal  bo„lgan  chiziq  zahob  oqimi  yo„nalishni 
ko„rsatdi. 
 
Zahob oqimning tezligi ushbu ifodadan aniqlanadi:V=k.J. 
Bund: k-tuproqning filtratsiya koeffitsenti, mm/sek va m/sutka; 
          J-zahob yuzasining qiyaligi. 
 
Zahob  oqimining  tezligi  dala  usuli  bilan  anilin  bo„yoqlari  va  osh  tuzi 
yordamida aniqlanadi. Buning uchun chuqur kavlanadi. Undagi suvning joylashish 
chuqurligi  er  yuzasidan  kamida  0,5  m.  past  bo„lishi  kerak.  Oqim  yo„nalishi 
bo„yicha  yuqoriga  va  pastga  0,5;  1;  2  va  3  m.  oraliqda  kuzatuv  quduqlari 
o„rnatiladi. 3-6 m. masofada birinchi kuzatuv quduqlariga parallel quduqlar qatori 
o„rnatiladi  (nazorat  uchun  qator  shu  masofalarda).  Zahob  oqim  kuzatuv 
quduqlariga  erkin  o„tish  kerak.  SHuning  uchun  turg„in  tuproqlarda  ularning 
devorlari mustahkamlanishi shart emas, boshqalariga esa, performatsiyali quvurlar 
o„rnatiladi. Hamma quduqlar zahob sathi turg„unlangach, chuqurligi o„lchanadi va 
tarkibidagi  hlor  tarkibi  aniqlanishi  uchun  namuna  olinadi.  Keyin  chuqurga  4-5 
chelak  osh  tuzining  to„yingan  eritmasi  quyulida  (10  l.  suvga  kg.  tuz).  Shundan 
so„ng  zahob  sathi  o„lchanadi  va  uning  dastlabki  sathigacha  turg„unlanish  vaqti 
belgilanadi  (eritma  quyulguncha).  Oradan  20-30  daqiqa  o„tgach  (chuqurga  eritma 
quyilganidan keyin) va har 30 daqiqada chuqurchadan pastdagi quduqlarda yuqori 
miqdordagi hlor paydo bo„lguncha namuna olinadi va tahlil qilinadi. 


56 
 
 
Chuqurdan har bir quduqqacha bo„lgan aniq masofa (Zn), vaqt (tn) ma‟lum 
bo„lgach, zahob oqimi tezligi (Vn) aniqlanadi. 
n
n
n
t
Z
V
 
 
So„ngra  barcha  quduqlar  bo„yicha  oqimlar  tezliklari  haqidagi  ma‟lumotlar 
jamlanadi va ularni o„lchovlar soniga bo„linganda, zahob oqimning o„rtacha tezligi 
«p» aniqlashdan (takrorlanish) chiqariladi: 
n
V
V
V
V
V
n
..........
3
2
1

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish