28
4.2 - chizma. 90 sm. li egat oralig‘ida traktor kultivatori o‘tguncha o‘rnatilgan chuqurlik
o‘lchagich.
Chuqurlik o„lchagich uzunligi 90 sm, kesmasi 3h5 sm li tahtachadan iborat.
Tahtachaning har 15 sm. da 3 tadan teshik ochilgan. Ularga uzunligi 50 sm. li, to„rt
burchakli, kesmasi kichik bo„lakchalar har 1 sm. da har 5 sm. da katta bo„lakchalar
tushirilgan. Bu bo„lakchalar kultivatsiyaning haqiqiy kengligi, egat kengligini
o„chash imkonini beradi.
Chuqur o„lchagich (reyka)lar bo„lakchalari 1 sm. dan, yuqoriga qarab, 1sm
dan 50 sm gacha. Bo„lakchalar kultivatsiya chuqurligini birdaniga uch joydan
o„lchash imkonini yaratadi. Tik chuqur o„lchagichlar chuqurchalarga 90 sm.li egat
oralig„ida ko„ndalang planka chetida 15 sm, 60 sm. egat oralig„ida plankacha
chekkasida 30 sm. li bo„lakchada va o„ng tomonda planka chetidan 15 sm. da
o„rnatiladi.
Kultivatsiyalashda o„g„it solish yoki egat chuqurligini o„lchash uchun
chuqur o„lchagich egat orasiga kultivator ishchi organlari o„tguncha o„rnatilib,
tegishli ma‟lumotlar yozib olinadi va ishchi organlar o„tgandan so„ng yana
o„rnatilib, o„lchanadi.
Asbob har bir egat oralig„ida to„g„ri chiziq bo„ylab chapdan o„ng tomonga
qarab o„rnatiladi. Reykalar tuproqqa tegishi bilan o„lchov boshlanadi. O„lchash 0,5
sm. aniqlik bilan o„tkaziladi. Reyka bo„yicha hisob chapdan o„ngga tomon olib
boriladi. Ko„rsatkichlar yozib olingach, ushbu joy qoziq qoqib belgilanadi va
asbob keyingi egatga ko„chiriladi. Bunday o„lchashlar variantning 5 joyida amalga
oshiriladi.
Kultivator ishchi organlari o„tgandan keyin, birinchi marta asbob o„rnatilgan
joydagi yumshatilgan tuproq ehtiyotlik bilan olib tashlanib, yana asbob o„rnatiladi,
reykalar tushiriladi, o„lchov bajarilib, ma‟lumotlar yozib olinadi va o„rtachasi
hisoblanadi.
Misol: asbob 60 sm. li egat oralig„iga o„rnatilgan. Kultivator o„tguncha
chuqurlik 1-reykada 4 sm, 2-reykada 5 sm va 3-reykada 3 sm.
Kultivator o„tgandan keyin bu ko„rsatkich 1-reykada 9 sm, 2-reykada 15 sm,
3-reykada 10sm. birinchi o„lchov ko„rsatkichlarini ikkinchisidan ayirib,
kultivatsiyaning amaldagi chuqurligi chiqariladi.
29
Kultivatsiya chuqurligini o„lchash 4.1-jadvalda keltirilgan shaklda yozib
boriladi.
O„g„it solish chuqurligi yoki egat chuqurligini aniqlash ham yuqorida qayd
etilgan tartibda bajariladi.
Begona o‘tlarni sanash. Kuzgi shudgor chuqurligi yoki tehnologiyasi, bu
tadbir bajariladigan qurollar, erta bahorgi va ekish oldidan tuproqni tayyorlash
usullari, qurollari va soni, kultivatsiya chuqurligini o„rganish, kultivatsiya ishchi
organlari samaradorligi, ular sonini aniqlash ishlari begona o„tlarni hisobga olish
bilan birga olib borilishi kerak. Begona o„tlarni tuproqqa ishlov berish bo„yicha
o„tkaziladigan tajribalarda hisobga olish ular sonini kamaytiruvchi yoki
ko„paytiruvchi choralar ishlab chiqish imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: