16.2-jadval
Tuproq namligini aniqlash
Qatlam,
sm.
Tuproq nam sig‘imi, %
Tuproqning sug‘orishdan oldingi
namligi, %
Eslatma
Og„irligiga
nisbatan
Hajmga
nisbatan
Og„irligiga
nisbatan
Hajmigi
nisbatan
CHDNSga
nisbatan
0-10
25,3
35,4
9,3
13,0
36,7
Hajm
massasi
barcha
qatlamlar
uchun
shartli
ravishda
1,4 deb
qabul
qilingan
10-20
24,4
34,2
10,4
14,6
42,6
20-30
22,6
31,6
13,6
19,0
60,2
30-40
23,0
32,2
16,9
23,7
70,4
40-50
22,3
31,2
17,3
24,2
73,1
50-60
21,8
30,5
17,8
24,9
81,6
60-70
22,9
32,1
17,9
25,1
78,2
70-80
22,7
31,8
18,8
26,3
82,8
80-90
21,9
30,2
19,9
27,9
91,3
90-100
22,0
30,8
20,0
28,0
90,9
0-50
23,5
32,9
13,5
18,9
57,6
0-70
23,2
32,4
14,7
20,6
63,4
0-100
22,9
32,0
16,2
22,7
70,8
Qatlamlarda suv zahirasi, m
3
/ga
0-50
1646
945
0-70
2272
1445
0-100
3203
2267
Tuproqning 0-100sm. qatlamidagi namli tanqisligi (3203-2267 m
3
/ga) 936
m
3
/ga teng. Shunda sug„orish me‟yori (936 m
3
/ga +10%) 1029,6m
3
/ga bo„dadi.
Amalda sug„orish me‟yorini tuproqning og„irligiga nisbatan namlik asosida
ushbu formula bo„yicha hisoblagan qulay:
M=(Wn-Wm)∙100d∙h+k,
Bunda: Wn-tuproq og„irligiga nisbatan dala nam sig„imi, %;
Wm-suv oldi tuproq namligi, %;
d-tuproq hajm og„irligi, g/sm
3
;
h-hisobli qatlam qimati, m;
k-sug„orishda bug„lanishga sarflangan suv, m
3
/ga (namlik tanqisligining
10% i). beradi:
M=(Wn-Wm)100d∙h+k=(22,9-16,2)100∙1,4∙1,0+ k=938+93,8=1031,8m
3
/ga.
Bu formuladan foydalanilganda har bir qatlam namligini hajm og„irligiga
nisbatan hisoblashga ehtiyoj qolmaydi.
Tuproqdagi zarur fiziologik namlik zahirasi yuqoridagi formulada
hismoblanadi, faqat W
m
qiymatiga olinadi(% tuproq og„irligiga nisbatat). Bu
qiymat suv berilmaydigan (lalmi sharoitda) yoki tankis bo„lganda o„simlik iste‟mol
kiladigan tuproqdagi suv zahirasidir.
92
Sug`orishda suvni o‘lchash.
Tajriba variantlariga berilgan suv miqdori turli
suv o„lchagichlar orqali hisoblanadi. Shulardan eng ko„p ishlatiladiganlari:
-suv o„tkazish kengligi 25, 50, 75, 100 va 125sm. bo„lgan «Chippoleti» suv
o„lchagichi;
-suv o„tkazgichi 30, 60 va 90
0
bo„lgan «Tomson» suv o„lchagichi;
-suv chiqish joyi aylana yoki kavdrat shaklida konussimon 10, 15, 20, 30, 35
va 40sm bo„lgan suv o„lchagichlardir.
Suv o„lchagich, uning o„lchamlari suv sarfi va yer nishabligiga qarab
tanlanadi.
Suv o„lchagich to„gri ishlash uchun:
-u ariq yuqkorisidagi 5-6m. vaundan pastdagi 2-3m. yer juda to„gri bo„lishi;
-ariq devorga perpedikulyar, suv yuzasiga gorizlntal va devorlari tik holda
(shvun bo„yicha) o„rnatilishi zarur, qimirlamay turishi uchun orqa tomonidan
ikkita qoziq qoqilishi;
-o„tkazgich suv sathidan 15-20sm. yuqori turishi; suv oqib tushayotgan oqim
bilan suv o„lchagich devoir orasida bo„sh joy bo„lishi, agar bo„sh joy bo„lmasa, suv
o„lchagich noto„gri ishlamasligi uchun uning devorini yana ko„tarish;
-suv o„tkazgichdan suv o„ta sust o„tishi (0,2m/sek) uchun uning old qismida
oqim tezligini susaytirish maqsadida kengligi 1,0-1,5m, uzunligi 3-4m, chuqurligi
0,6-0,7m. li hovuzcha hosil qilinishi, agar bu hovuzcha oqim tezligini susaytira
omasa, u holda uning oldiga tahta, shoh-shabba yoki qamish bosib, to„sin qilinishi
va suv shu to„sin tagidan o„tkazilishi
-suv o„lchagich o„tkazgichdan oqib o„tayotgan suv ustuni balandligi
o„tkazgich kengligining uchdan biridan baland, o„ndan biridan past bo„lmasligi,
aks holda u katta oqimda noto„g„ri ishlay boshlashini ununmaslik kerak.
Suv o„tkazgich kengligi turlicha bo„lganda suvning cheklangan balandligi
16.3-jadvalda qayd etilgan darajada bo„ladi.
Chippoleti suv o‘lchagichi
tuzilishi sodda bo„lib, har qanday ustahonada
tayyorlanishi mumkin. Buning uchun uning 16.3-chizma va 16.3-jadvaldagi asosiy
o„lchovlaridan foydalanish lozim.
16.3-chizma. Chippoleti suv o‘lchagichning tasviri.
93
Do'stlaringiz bilan baham: |