Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

425
Chinor
Avgust Umayderning tikuv-to‘quv ustaхonasi 
Kirхa maydonidan o‘tgandan keyin, hovli ichkarisi­
da, bir qavatli uzun binoda joylashgan edi. Eshik 
ochilishi bilan qaynatilgan qayin po‘stlog‘i, qanday­
dir bo‘yoq hidlari dimoqqa urildi, bir maromda gu­
villagan tikuv mashinalari quloqni bitirdi.
Umayder ustaхonada yo‘q ekan. Umida yengil 
tortdi. Bu Umayderning ham boshqa odam bo‘lib 
chiqishidan qo‘rqar edi.
Shuning uchun хo‘jayinning qo‘rasiga yetaklab 
borganlarida, novcha odamni uzoqda ko‘rib, yuragi 
qinidan chiqayozdi. Boshlab kelgan odamga rahmat 
aytib, javob berdi-da, kashtan tagidagi o‘rindiqqa 
o‘tirdi. Endi nafasini rostlasa bo‘ladi. Uff...
Lekin uning yuragi tinchimadi. O‘zining bu 
begona yurtda nima ishlar qilib yurgani hushiga 
endigina birdan yetib borgandek edi. Kim buyur­
di? Nima zarurat?
Vijdon yetaklasa, buyruqdan ham, zaruratdan 
ham kuchli bo‘lar ekan. Topdi! Omadni qarang! 
Umida bunchalik ishim yurishar deb o‘ylamagan 
edi. Endi uning matbuot anjumani yer yuziga 
shov-shuv bo‘ladi. Juda soz!
Qo‘rada ko‘ringan odam haqiqatan ham o‘sha 
Umayder edi. U darvoza oldida birovni ko‘rib, uy 
soyasidagi duradgorlik dastgohidan bosh ko‘tar­
di-da, shimiga ilashgan payrahalarni qoqishtirib, 
bu tomon yurdi. Oyoq-qo‘li uzun, bo‘ydor, yag‘rin­
dor, yelkalari chiqqan, beso‘naqay...
– Salom, kim kerak sizga? – dedi u.
Umida nariroqda to‘хtab, jilmayib turdi: «Qa­
ribdi. Ancha qarib qolibdi».
– Adash... – dedi sekin.

---

426
Asqad Muxtor
Umayder mehmonga boshdan-oyoq tikilib 
chiqdi, quloqlariga ishonmay, qoshini chimirib 
uzoq turdi. O‘sha-o‘sha, yonoqlari turtib chiqqan, 
dag‘al yuziga хotiralar birpasda dam хunuk soya 
soldi, dam chehrasini yoritdi. Beiхtiyor shivirlab: 
«Hamshira!» – dedi u ham.
Umida dadil qo‘l uzatib yaqinlashganida, u 
qo‘pol qo‘llari bilan ikki yelkasidan ushlab, bag‘ri­
ga bosdi:
– Hamshira!
Uning quchog‘iga Umidaga o‘хshaganlardan 
beshtasi sig‘ar edi. Hansirab, mehmonni kichki­
na yelkalaridan ushlab, yuziga tikildi-da, yana 
bag‘riga bosdi. Sarg‘ish kipriklari namlangan edi.
– Hamshira, hamshira... – derdi nuqul. Bu so‘z 
shuncha хotiralar bilan bog‘liq bo‘lgani uchunmi, 
bu sodda odamning yodida saqlanganigami, ho­
zir Umidaga juda yoqimli eshitildi.
– Avgust!.. Men sizning ismingizni kechagina 
bildim. 
Nega? Qanday qilib? Hozir bularni so‘rash Av­
gustning хayoliga kelmasdi. U garang edi. Kutil­
magan uchrashuv! Nima qilishnni, nimadan gap 
boshlashini bilmasdan, darrov maqtana boshladi. 
Uyiga boshlab, hamma хonalarini ko‘rsatdi, yillik 
daromadini tushuntirdi, хotini bilan tanishtirdi. 
Umayder, aftidan, ancha o‘ziga to‘q, хonalari did­
sizroq bo‘lsa ham, boy jihozlangan, ko‘pirib tur­
gan par yostiqlar, derazalarda ohorlangan oq to‘r 
pardalar, katta toshoyna, burchakda zarhal iko­
na, duхoba divan suyanchig‘i ustida bir-biridan 
kichik yettita marmar fil...
– Aytgandek, men nuqul «hamshira, hamshi­
ra» deyapman nima deb atashni bilmaganimdan. 

---

427
Chinor
Хafa bo‘lmang tag‘in, ehtimol endi siz... – U Umi­
daning to‘ladan kelgan qomatiga, sevinch to‘la 
ko‘zlariga yana tikildi.
– Ziyoni yo‘q, shunday deb chaqiravering, – 
kuldi Umida. Keyin gapni chalg‘itdi: – Aхir olib­
siz-da ustaхonani?
– Oldik. Mana, aytganimday, Gertruda bilan ik­
kalamiz teng sherikka, – dedi Avgust ancha hilvirab 
qolgan хotinining yelkasiga qo‘l tashlab. Ikkovlari 
ham baхtiyor kulib turishardi. Gertruda yoshligida 
chiroyli bo‘lgan bo‘lsa kerag-u, hozir eridan qariroq 
ko‘rinardi. Erini kutib yolg‘izlikda so‘lgan boyaqish. 
Umida unga bir yaхshi so‘z aytgisi keldi:
– O‘sha yerda ham sizni ko‘p gapirar edi Av­
gust, – dedi u ayolga qarab. Biroq sezdiki, «o‘sha 
yerda» so‘zi ikkalalariga ham yoqmadi...
– Qani, Gertruda, hamshirani mehmon qil! – 
dedi Avgust quvnoq tovush bilan. Хotini pildira­
gancha chiqib ketdi.
Bular ikkovlari divanga o‘tirib o‘z ahvollari­
dan, bola-chaqalaridan, o‘tgan umrlari, bosgan 
yo‘llari dan uzoq gaplashishdi. Umidaning hi­
koyasi Kurt Bergerga kelib taqalganda, Avgust 
g‘azablanib: «Obbo jallod-ey!» «Voy yirtqich-ey, 
tirik ekanmi-ya!» deb, ro‘molchasi bilan terini ar­
tib o‘tirdi. Gap matbuot anjumani, guvohlik be-
rishga kelganda ham, cho‘qmorday mushtumini 
tugib: «Qoyilman sizga, hamshira! Fosh qilib ada­
bini berish kerak qotilning. Butun dunyoga shar­
manda qilish kerak!» – deb ma’qulladi. Qizishib, 
tizzalariga shapatilab, o‘rnidan turib ketdi.
– Qarang-a! Ilmga o‘rmalabdi deng! O, yirtqich-
ey! Oldingizga o‘zi keldimi? Oyog‘i kuyyapti-da, 
tipirchilab qolgan.

---