Chet tilini o‘qitishda axborot kommunikatsion texnologiyalarning ahamiyati va o‘rni tillar kafedrasi – 2021

Мақоланинг мақсад ва вазифалари
. Ушбу малака ишини тайёрлаш 
жараёнида мактаб адабий таълимида лирик асарларни ўрганишнинг ўзига 
хослигини таҳлил қилиш, мумтоз, ҳозирги замон ва жаҳон адабиётига хос 

---

CHET TILINI O‘QITISHDA AXBOROT KOMMUNIKATSION 
TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI VA O‘RNI
 
Tillar kafedrasi – 2021 
||151||
 
 
бўлган лирик асарларни бошқа фанлар билан боғлиқликда ўргатиш 
масалаларини тадқиқ этиш мақсад қилиб қўйилди. 
Мақоланинг тузилиши ва ҳажми.
Ушбу малака иши Кириш, 3 бобдан 
иборат бўлган Асосий қисм, Хулоса ва Фойдаланилган адабиётлар руйхатидан 
иборат.
1. Мактаб адабий таълимида лирик асарларнинг ўрганилиши ва 
ўзига хослиги 
Адабий таълимда лирик тур намуналарига салмоқли ўрин ажратилган. 
Ўқувчиларга сингдириладиган назарий маълумотларнинг катта қисми ҳам шу 
адабий тур намуналари билан боғлиқ. Лекин умумий ўрта мактабларда лирика 
намуналарини ўқитиш силлиқ кечмаётгани, бу борада кўп муаммолар борлиги 
соҳага дахлдор шахсларга маълум ҳақиқат.
Мактаб адабиёт дастурига назар ташласак, ўрганишга тавсия этилган 
лирик асарларни, аввало, замон ва макон нуқтаи назаридан, иккинчидан, 
шеърий тизимга мансублиги жиҳатидан таснифлаш мумкин. Биринчи таснифга 
кўра лирик асарлар мумтоз адабиёт, янги давр ўзбек адабиёти ҳамда жаҳон 
адабиёти намунадари тарзида номоён бўлади. Иккинчи таснифга кўра эса аруз 
шеърияти, бармоқдаги шеърлар ҳамда сарбаст намуналаридир. Адабиёт 
муаллими ўқитишда лирик турнинг ўзига хос хусусиятларини эътиборга олиши 
ва улар ҳақида тарбияланувчиларга тушунча бериш билан бирга ҳар бир 
шеърни ўрганишда давомли тарзда диққат марказида тутмоғи лозим. Лирик 
турнинг а) вазнга солиниши;
б) қофияланиши;
с) унда руҳий ҳолат ва кечинмалар қаламга олиниши;
д) доимий равишда инверсияга йўл берилиши каби хусусиятлари талқин 
ва таҳлилда асос бўлиб хизмат қилади.
Таъкидлаш жоизки, мактаб амалиётида лирик асарларни ўқитишда 
муаллимлар томонидан қатор типик хато ва камчиликларга йўл қўйилмоқда. 
Улар қуйидагилар: 1) шеърлар фақат матни билан таништирилиб, деярли 
таҳлил қилинмаётганлиги; 2) айрим ўқитувчилар лирик асарларни ўрганишда 
уларни ёдлатиш билан кифояланиб қолаётганлиги; 3) ўқувчиларда лирик тур 
жанрлари тўғрисида назарий маълумотлар юзаки ўрганилаётганлиги:4) 
ифодали ўқиш малакаси шакллантирилмаётганлиги. Аслида бу нуқсонлар 
адабиёт муаллимининг илмий-назарий ва методик тайёргарлигидаги 
камчиликлар билан изоҳланади.

---