Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

11.2. 
Таълим-тарбия 
жараёнида 
юқори 
малакали 
кадрларнинг ақамияти.
Маълумки, 
олинган билимлар эскиради ва инсон ўз 
билимлари, малака даражасини ошириш билан шуғулланмаса, 
унинг билимлари ҳал қилинаётган вазифаларга мувофиқ келмай 
қўяди.
Педагог касби ўз моҳиятига кўра ўта индивидуалдир. Ҳар бир 
педагогнинг бош мақсади - ўз ишининг устаси бўлиб етишиш. 
Педагогик маҳорат касб-кор соҳасида ўз индивидуаллигини ёрқин 
намоён 
этиш 
сифатида 
тушунилади. 
Педагогик 
маҳорат 
компонентлари касбий вазифаларни бажариш учун зарур бўлган 
кўникмаларни белгшайди. Кўникмаларнинг қуйидаги гуруҳлари 
фарқланади:
1. Лойиҳалаш кўникмалари.
193

---

2. Конструкдиялаш кўникмалари.
3. Ташкилотчилик кўникмалари.
4. Коммуникатив кўнималар.
5. Гностик кўникмалар.
Педагогик маҳорат замирида педагогик компетентлик ётади. 
Педагогик компетентлик деганда педагогик функцияларни муайян 
тарихий даврда қабул қилинган меъёрлар, стақдартлар ва 
талабларга 
мувофиқ 
бажаришга 
тайёрлик 
ва 
қодирликни 
белгиловчи 
профессионал-шахсий 
тавсиф 
тушунилади. 
Профессионал-педагогик компетентлик педагогик воқеликни 
тизимли тушуниш ва унда тизимли иш кўриш кўникмасини ўз 
ичига олади. Профессионал компетентлик ўз фаолият соҳасида 
эркин мўлжал олишни кўзда тутади. Компетентлик уч муҳим омил 
билан боглиқ бўлган замонавий педагогик технологияларни 
ўзлаштиришни назарда тутади:
. бошқа одамлар билан муносабатлар маданиятини;
• ўз фаолият соҳаси ҳақида ахборот олиш кўникмасини;
. ўқув ахборотини бошқаларга бериш кўникмасини.
Шундай 
қилиб, 
профессионал-педагогик 
компетентлик 
қуйидаги асосий компонентлар билан тавсифланади:
. шахсий-инсоний мўлжал;
. педагогик жараённи тизимли идрок этиш;
. ўз фаолияти соҳасвда мўлжая ола билиш;
• педагогик технологияларни ўзлаштирганлик.
Ўқитувчининг 
профессионал 
компетентлиги 
креативлик
билан тавсифланади. Креативлик - касбда ишлаш усули, янги 
педагогик борлиқни яратиш истаги ва кўникмаси. Профессионал- 
компетент педагог рефлексияга қодир бўлиши лозим. Рефлексия -
фикрлашнинг алоҳида усули. У педагогик жараёнга ҳамда ўз 
шахсига муайян касб эгаси сифатида четдан назар ташлашни 
кўзда тутади.
Педагогнинг менежер сифатидаги муваффақияти нима билан 
белгиланади?
Н.М.Карамзин: “Буюк одамлар истеъдоди бошқа одамларда 
истеъдодларни кашф этишдан иборатдир”, деган эди. Ўз-ўзидан
194

---

равшанки, менежмент поғонасига кўтарилган ҳар бир педагог шу 
услубда ишлаши шарт. Ўз ўқувчиларида истеъдодларни кашф 
этиш педагог етук маҳоратининг тасдиғидир,
Аммо “истеъдодларни кашф этиш” механик жараён эмас. Бу 
ерда педагогнинг биринчи босқичда ўқувчиларга ўрнак бўлиш 
орқали уларда қизиқиш уйғотиш ва сўнгра уларнинг ўз 
ташаббусига йўл очиш қобилияти алоҳида роль ўйнайди. Бу ерда 
гап педагогнинг лидерлик фазилатлари ҳақида боради.
Профессионал-педагогик компетенгликнинг юқорида зикр 
этилган элементлари мураккаб тузилмани, мутахассиснинг “идеал 
модели”ни ташкил этади, 
унинг 
шахсий-фаол 
тавсифини 
белгилайди.