Buyuk ipak yo’lining turizm rivojidagi ahamiyati

6-mavzu. Qadimgi Hindiston Xitoy, Eron xalqlarining sayohat maqsadlari. Buyuk ipak yo’lining turizm rivojidagi ahamiyati.

1. 
   Qadimgi hindiston sivlizatsiyasi, Mohenjo-daro va Harappa shaharlari, Budizm diniy sayohatlar asosi sifatida.
   
2. 
   Qadimgi Xitoyda dengiz safarlari.
   
3. 
   Qadimgi fors shohlarining ekspeditsiyalari.
   
4. 
   Qadimda sharq bilan gʻarbni boʻgʻlab turgan savdo marshruti- Buyuk Ipak yoʻli 
   

HINDISTON
Harappa va Mohenjo-Daro sivilizatsiyasi Hindiston yarim orolining shimoli-g'arbiy qismida joylashgan edi. Ishg'ol qilingan hududlar bo'yicha u 1,3 million km² ga cho'zilgan. Hindiston Qadimgi Mesopotamiya va Misrning birlashgan yerlaridan qariyb ikki baravar katta edi. Bu mamlakatda 1000 dan ortiq aholi punktlari bor edi.
Mohenjo-daro (sindxi tilida — oʻliklar tepaligi) — Harappa madani-yati (Pokiston)ning asosiy markazlaridan birining harobasi (miloddan avvalgi 3— 2-ming yilliklar).
Mohenjo-Daro yirik hunarmandchilik va savdo markazi boʻlgan, metall va toshga ishlov berish, kulolchilik taraqqiy etgan. Unda umumshahar kanalizatsiyasi va suv taʼminoti tizimi boʻlgan. Uylari pishiq gʻishtdan 2—3 qavat qilib qurilgan. Qazishlar Mohenjo-Daro Qad. Hindiston, Misr, Mesopotamiya bilan bir qatorda qad. madaniyat oʻchogʻi boʻlganligini tasdiqlaydi.

Har bir shaharda bozorlar va ibodatxonalar bor bo’lgan. Juda ko'p Savdogarlar va rohiblar, boylar va amaldorlar, bilimga chanqoq yigitlar va sarguzashtchilar Hindiston daryosi va karvon yo'llari bo'ylab harakatlanishgan va asosiy sayohatchilar shular bo’lgan.

Harappa va Moxenjo-Daro sivilizatsiyasi Mesopotamiya va hindixitoy bilan intensiv savdo-sotiq olib borganligi isbotlangan. Bombeydan uncha uzoq bo'lmagan joyda, yaqinda hind sivilizatsiyasi davriga oid qadimiy kemasozlik qoldiqlari topilgan. Kemasozlik zavodining o'lchamlari hayratlanarli: 218 x 36 m. Uzunligi Finikiyanikidan deyarli ikki baravar katta.
Hindistonda Miloddan avvalgi 6 -asrda paydo bo'lgan uchta jahon dinlaridan biri - buddizm vatani bo'lgan. Uning asoschisi Siddhar-ta Gautama (miloddan avvalgi 563 - 483) edi. U to'rtta buyuk haqiqatni bilib, "ma'rifatli odam" - Budda bo'ldi. Bu 35 yoshida sodir bo'lgan. Qolgan 45 yil davomida Budda Hindistonning shimolida tinimsiz sayohat qilib, o'z ta'limotlarini va'z qildi. Uning minglab izdoshlari bor. Budda vafotidan keyin uning jasadi yondirildi va kullari izdoshlar o'rtasida bo'lindi. Bu qoldiqlar birinchi qoldiqlar edi. Ular stupalarga - muqaddas minoralarga joylashtirildi, Osiyoning ba'zi joylarida ularni pagodalar deb atashdi. Bu ziyoratgohlarga ko'plab ziyoratchilar kela boshladi va ular diniy turizmning birinchi markazlaridan biriga aylandi.
Buddizm Hindistonning rasmiy dinlari - brahmanizmga, keyin uning o'rnini bosgan hinduizmga zid bo'lgan ta'limot edi. Buddizm mavjud bo'lgan kasta tizimiga qarshi universal tenglikni qo'llab -quvvatladi. Buddizm shu tariqa davlat mafkuraviy ta'limotiga zid keldi. Buddist rohiblarga qarshi rasmiy hokimiyat tomonidan ta'qiblar boshlandi, monastirlar vayron qilindi. Buddistlarning katta emigratsiyasi boshlandi.
Hindistonning eng ko'zga ko'ringan hukmdorlaridan biri - Miloddan avvalgi III asrda hukmronlik qilgan Ashoka Buddizmni qabul qilgan. Uning faol qo'llab -quvvatlashi bilan buddizm Hindistonda yana keng yoyila boshladi, shuningdek uning chegaralaridan tashqarida - Seylon, Birma, keyin Janubi -Sharqiy Osiyo, Malayziya va zamonaviy Indoneziya hududigacha "eksport qilindi", yane tarqaldi. Miloddan avvalgi III asrda buddaviy missionerlar Misr va Gretsiyaga, birozdan keyin Tibet, Afg'oniston va O'rta Osiyoga kirib keldi. Buddizm Xitoyda o'zi uchun juda qulay zamin topdi, u yerdan Koreya va Yaponiyaga bordi. Buddizmning jahon dini sifatida shakllanishida Ashokaning roli juda katta. U buddaviy rohiblarning missionerlik faoliyatini subsidiyalashtirgan va asosan bu hodisalar tufayli mahalliy dindagi buddizm jahon diniga aylangan.