Buxoro tibbiyot kolleji

Zaryadni ko`chirishda bajarilgan ish.Nuqtaviy Q zaryad statsionar (vaqt o`tishi bilan o`zgarmaydigan) elektr maydonida joylashtirilgan bo`lsin. Maydon kuchlari zaryadni ko`chirib ish bajaradi. kuch ta’sirida Q zaryad ga ko`chsin. Unda bajarilgan ish
(3.1) ifoda yordamida aniqlanadi. (3.2) ifodani hosil qilamiz. Bu erda a-kuch va ko`chish vektorlari orasidagi burchak, -zaryad ko`chgan yo`.
Agar maydon bir jinsli bo`lsa, (Eqconst), unda zaryadga ta’sir etadigan maydon kuchlari FqQE ham o`zgarmas bo`ladi. Bu holda ish
(3.3) ko`rinishni oladi. Endi zaryadni kuchlanganlikli bir jinsli elektrostatik maydonda 1- nuqtadan 2-nuqtaga ko`chishda bajarilgan ishni hisoblaylik. Zaryad 2-nuqtaga turli traektoriyalar orqali ko`chishi mumkin. Soddalik uchun biz ularning ikkitasi 1-2 va 1-3-2 larni ko`ramiz. (6-rasm).Har ikkala hol uchun ham bajarilgan ishni hisoblab solishtiraylik. 1-2 traektoriya uchun ScosaqX₂-X₁ ekanligini hisobga olsak (3.3) ifoda yordamida topamiz.
(3.4) A₁₃₂ ishni esa A₁₃ va A₃₂ ishlarning yig`indisi sifatida qarash mumkin.A<sub>132</sub>=A<sub>13</sub>+A<sub>32</sub> (3.3) ifodaga asosan. A<sub>13</sub>= QE(x<sub>2</sub>-x<sub>1</sub>) chunki 1-3 yo`nalishda ko`chish va kuchlanganlik vektorining yo`nalishlari mos kelib, a=0, cosa=1. A₃₂q=0
chunki 3-2 yo`nalishda ko`chish va kuchlanganlik vektorining yo`nalishlari o`zaro perpendikulyar bo`lib a=p/2, cosa=0. SHunday qilib A₁₃₂=QE(x₂-x₁) (3.5)ifodani hosil qilamiz.
Elektrostatik maydonning potentsial maydon ekanligi. 
(3.4) va (3.5) larni solishtirib A₁₂=A₁₃₂= QE(x₂-x₁)

ekanligidan, elektrostatik maydonda zaryadni ko`chirishda bajarilgan ish ko`chish traektoriyasiga emas, balki boshlang`ich va oxirgi holatlarga bog`liq degan xulosaga kelamiz. Bunday xususiyatga ega maydonlarga esa potentsial maydon deyiladi.
6-rasm 7-rasm
Demak elektrostatik maydon ham gravitatsion maydon kabi potentsial maydon, elektrostatik kuchlar esa konservativ kuchlar bo`ladi.
Elektrostatik maydonning potentsialligidan zaryadni yopiq kontur bo`ylab (x_2qx₁) ko`chirishda bajarilgan ish nolga tengligini chiqadi (7-rasm).
Potentsiallar farqi.
Yuqorida ta’kidlab o`tilganidek Q_C zaryadni 1 nuqtadan 2-nuqtaga ko`chirganda elektrostatik maydon kuchlari tomonidan bajarilgan ish A<sub>12</sub>=P<sub>1</sub>-P<sub>2</sub> kabi aniqlanadi. Agar (4.4) ifodadan foydalansak A<sub>12</sub>=Q<sub>C</sub>(j<sub>1</sub>-j<sub>2</sub>) (4.6)
ni hosil qilamiz. Ya’ni bajarilgan ish ko`chiriladigan zaryad miqdorining boshlang`ich va oxirgi nuqtalardagi potentsiallar farqiga ko`paytmasiga teng.Elektrostatik maydonning ikkita 1 va 2 nuqtalari orasidagi potentsiallar farqi birlik musbat zaryadni 1-nuqtadan 2-nuqtaga ko`chirishda maydon kuchlari tomonidan bajarilgan ish bilan aniqlanadi.
Endi Q<sub>C</sub> zaryadni maydonning ixtiyoriy nuqtasidan maydon tashqarisiga, ya’ni cheksizlikka (potentsiali nolga teng bo`lgan nuqtaga) ko`chirishda elektrostatik maydon kuchlari bajargan ishni ko`raylik. Demak j₂q0 va j₁qj deb olamiz. Unda (6) ga asosan
A_∞=Q_C (4.7) j = A_∞/ Q_C Demak maydonning shu nuqtasining potentsiali birlik musbat zaryadni maydonning shu nuqtasidan cheksizlikka ko`chirishda bajarilgan ish bilan aniqlanuvchi fizik kattalikdir.