Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

Bug’doy donini suv bilan o`zaro ta’sir qilishining umumiy sxemasi 
Davri 
Davom 
etish 
vaqti,soat 
Donda namlikni ko`chish jarayoni 
Boshlang’ich 
tayyorlov
0,25…1 
Meva qobig’i namlikni o`ziga oladi. 
Urug`’ qobig’i, aleyron qatlam va murtak 
qismlarida namlikning singishi.
Asosiy (endosperma 
yoriqlar aktiv hosil 
bo`lish davri 
5…16 
YUqori qatlamlardan namlikni endosperm 
ichiga o`tishi 
Oxirgi 
48…72 
Donni hamma qismlarida namlikni bir xil 
nisbatda bo`lishi.
Boshlang’ich davrda qabul qilingan namlik donning yuqori qatlamlarida 
(meva va urug`’ qobig’ida, aleyron qatlam va murtakda) to`planishi bilan 
tavsiflanadi. Bu qatlamlarni bukishi natijasida donning solishtirma hajmi tez 
oshadi. Donni texnologik xossalarini o`zgarishi kamroq, chunki donni yuqori 
qatlamlarida strukturali o`zgarish bo`ldi. Bu davrda donni ichki qismiga 
namlikni intensiv kuchishiga tayyorlash bilan tugaydi. 
Ikkinchi asosiy davrda hosil bo`lgan kuchlanish kritik miqdordan ham 
o`tib ketadi, natijada endospermda mikroyoriqlar hosil bo`ladi. Bu 
mikroyoriqlardan namlik endospermni ichiga ko`chadi. endospermda ko`p 
miqdorda suvni bo`lishi fiziko-ximiyaviy jarayonlarni intensiv borishiga olib 
keladi. 
Uchinchi oxirgi davrda donni anatomik qismlarida namlik bir xil 
nisbatda tarqaladi. 
Donni namiqtirish jarayonida 8 soatdan so`ng endospermda eng ko`p 
yoriqlar hosil bo`ladi. 12-16 soat davomida ko`ndalang va uzunasiga yoriqlar 

---

39 
hosil bo`ladi. 16 soatdan keyin qisman mayda yoriqlar yo`qoladi, 48 soatdan 
keyin faqat namiqtirish jarayonini boshlanishida hosil bo`lgan katta yoriqlar 
qoladi. 
 
8. Gidrotermik ishlov berishda donning mikrotuzilishini va fizik-