Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

4. Yorma zavodlarida donning yuzasiga ishlov berish jarayonining 
ahamiyati. 
Yorma zavodlarida donning yuzasiga qamchinli yoki abraziv yuzali 
mashinalarida ishlov berganda don massasi tarkibida qotgan tuproq 
bo`lakchalari bo`lsa ular maydalanadi, donning yuzasi changlardan 
tozalanadi, qisman donning qobiqlari va murtagi ajratib olinadi. 
Tozalangan arpa donlari fraktsiyalari RZ-BKT tosh tozalagich 
mashinasida mineral aralashmalardan (tosh, shisha, kesak) tozalanadi. 
Tozalangan arpa doni urib tozalovchi R3-BGO-6 va A1-ZSHN ma-
shinalarida ketma ket ikki martadan ishlov berilib, gul qobigi ajratib olinadi 
va aspiratorda yengil aralashmalardan tozalangan yadro donning qobig’ini 
ajratish bo`limiga uzatiladi. 
5. Donga gidrotermik ishlov berish jarayoni. 
Tegirmon va yorma zavodlarida gidrotermik ishlov berishning asosiy 
maqsadi donni boshlang’ich texnologik xossalarini yo`naltirilgan holda 
belgilangan o`lchamda o`zgartirib, bu xossalarni bir xilda optimal holda 
saqlashdir. 
Ishlab chiqarishga kelayotgan don endospermasi va qobiqlarini 
strukturali-mexaniq xossalarini farqi juda kam bo`ladi. SHuning uchun 
ularni bir-biridan ajratish juda qiyin bo`lib, bunday donlarni qayta ishlashda 
natija yuqori bo`lmaydi. Gidrotermik ishlov berishda asosan donni qobig’i 
va endospermasining xususiyatlarini farqini ko`paytirishga harakat qilinadi.
Bunda tegirmonlarda jarayon shunday olib boriladiki endospermning 
mustahkamligi kamaytiriladi va qobiqning mustaxkamligi oshiriladi. Yorma 
zavodlarida 
esa 
teskarisi 
qilinadi, 
ya`ni 
mag’izning (endosperm) 
mustahkamligi oshiriladi, qobiqning mustahkamligi kamaytiriladi. Bu
o`zgarish qancha jadal borsa, shuncha donni qayta ishlab un va Yorma olish 
samaradorligi yuqori bo`ladi. Donni texnologik xossalarini o`zgartirish 

---

32 
darajasi gidrotermik ishlov berishning aniq usullari va donni suv bilan o`zaro 
harakatini alohidaligi bilan aniqlanadi.