Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Sterilizatsiyalash. 
Oziq-ovqat  mahsulotlarini  buzilmasdan  uzoq  muddat  saqlash  uchun  barcha 
mikroorganizmlar  hayot  faoliyatini  to‘xtatish  bilan  bog‘liq  ishlov  berish  kerak.  Bu 

---

197 
 
jarayon ―sterilizatsiya‖ deb nomlanadi. Sterilizatsiyaning harorati faol kislotalilik (pH 
qiymati)  dan  mikroorganizmlarning  xususiyatlariga  bog‘liq.  Masalan,  nordon 
mahsulotlarda  (kompotlar,  tomat  mahsulotlari,  ba‘zi  meva-rezavorli  sharbatlar) 
mikrofloraning asosiy qismini issiqlikka chidamsiz mog‘or va achitqi zamburug‘lari 
tashkil etadi, ularni sterizatsiyalash harorati 100˚C dan oshmaydi. Ma‘lum haroratda 
mikroorganizmlarni yo‘qotadigan vaqt ―halokatli‖ yoki ―letal‖ vaqt deyiladi. 
Issiqlik  bilan  sterilizatsiyalashning  ikki  asosiy  usullari  mavjud-  atmosfera 
bosimida  va  atmosferanikidan  yuqori  bosimlarda.  Atmosfera  bosimida  va  100˚C 
gacha  haroratda  o‘tkazilgan  sterilizatsiya-pasterizatsiya  deb  ataladi.  Bankalar  80-
100˚C  haroratli  suvga  botiriladi,  suv  kerakli  haroratgacha  isitiladi  va  ma‘lum  vaqt 
davomida  pasterizatsiya  amalga  oshiriladi.  Atmosferanikidan  yuqori  bosimlarda  va 
100˚C  dan  yuqori  (110-125˚C)  haroratlarda  sterilizatsiyalashda  germetik  yopiq 
apparatlar-gorizontal  avtoklavlar  yoki  uzluksiz  ishlaydigan  apparatlar  qo‘llaniladi. 
Tunuka bankalardagi konservalar ham bug‘ bilan, ham suv bilan sterilizatsiyalanadi.