Buxoro davlat universitetining

E unlisi quyidagicha tavsiflanadi:
1) so‘z boshida, so‘zning birinchi bo‘g‘inida keladi: eshik, elak, 
e’tibor, kel, bet kabi.
2) jonli nutqda sheva ta’sirida i tovushiga moyillashadi: deydi – 
diydi.
3) o‘g‘uz shevalarida a tovushiga o‘tish holati ham mavjud: eshik 
– ashik, deb – dab, kel – gal kabi. Lekin adabiy tilda e tarzida talaffuz 
etiladi. 
A unlisi quyidagicha tavsiflanadi:
1) so‘z boshida (ari), o‘rtasida (daftar) va so‘z oxirida (qora) 
keladi.
2) q, g‘,x tovushlaridan keyin kelganda til orqaroq - orqa qator 
unlisi kabi talaffuz qilinadi: g‘azab, xabar.
3) ba’zi so‘zlarda sheva ta’sirida o tovushi kabi aytiladi: baho – 
boho, shavla – shovla. Adabiy tilda a tarzida talaffuz etiladi. 
O unlisi quyidagicha tavsiflanadi:
1) so‘z boshida (olim), o‘rtasida (toza) va so‘z oxirida (bobo) 
keladi.

---

43 
O‘ unlisi quyidagicha tavsiflanadi:
1) sodda so‘zlarning asosan birinchi bo‘g‘inida uchraydi: o‘g‘il, 
bo‘ri, to‘g‘ri, o‘rin, bo‘yin.
2) o‘zlashma so‘zlarning oxirgi bo‘g‘inida ham keladi: ro‘baro‘, 
xushro‘y, gulro‘, kubok, (kubo‘k). 
3) til oldi varianti ham bor: o‘rik, ko‘l, cho‘l 
Undosh tovushlar va ularning tasnifi
Hozirgi o‘zbek adabiy tilida 24 ta undosh tovush mavjud: b, v, g, 
d, j (jurnal so‘zidagi birinchi tovush), j (joy, jiyda kabi so‘zlardagi 
birinchi tovush), z, y, k, l, m, n, ng (tong so‘zidagi oxirgi tovush), p, r, 
s, t, f, x, ch, sh, q, g‘, h. Sirg‘aluvchi j, f tojik va boshqa tillardan 
o‘zlashgan so‘zlarda keladi: foyda, oftob, fabrika, tafakkur, jurnal, 
ajdar. Undoshlar ham uch tomondan tasnif qilinadi:
1. Hosil bo‘lish o‘rniga ko‘ra
undosh tovushlar uch asosiy 
guruhga bo‘linadi:
1) lab undoshlari bevosita lablar ishtirokida hosil bo‘luvchi 
tovushlar bo‘lib, ularga