Buxoro davlat universitetining

b, p, m, v, f
undoshlari kiradi. 
Lab undoshlarining ba’zilari ikki lab orasida paydo bo‘ladi, 
ba’zilari esa (masalan, avtobus, avtor, vagon, passiv kabi so‘zlardagi 
v; telefon, kefir, fabrika, fakt, fazo, farmon kabi so‘zlardagi 
f
pastki 
lab bilan ustki tishlar orasida hosil bo‘ladi. Shunga ko‘ra lab 
undoshlarini ikki turga bo‘lish mumkin:
a) lab-lab undoshlari: b, m, p;
b) lab-tish undoshi: v, f.
2) til undoshlari bevosita til ishtirokida hosil bo’luvchi tovushlar 
bo‘lib, ularga quyidagi undoshlar kiradi: g, d, j (gijda so‘zidagi kabi), j 
(jiyda so‘zidagi kabi), z, y, k, l, n, ng (tong), r, s, t, x, ch, sh, q, g‘ 
(jami 18 ta). 
Undoshlar tilning qaysi qismida hosil bo‘lishiga ko‘ra ham bir-
biridan farq qiladi: t, d, n kabi tovushlar tilning old qismi bilan tish va 
milk orasida; k, g kabi undoshlar tilning orqa qismi bilan qattiq 
tanglayning orqa qismi orasida; y undoshi tilning o‘rta qismi bilan 
qattiq tanglayning orqa qismi orasida; q, g‘ tovushlari esa til ildizi 
bilan yumshoq tanglayning orqa qismi orasida (bo‘g‘izga yaqin joyda) 
hosil bo‘ladi. Shunga ko‘ra, til undoshlari o‘z navbatida 4 guruhga 
bo‘linadi: 

---

44 
a) til oldi undoshlari: d, j (jurnal), j (jahon), z, l, n, r, s, t, ch, sh 
(jami 11 ta ); 
b) til o‘rta undoshi: y; 
d) til orqa undoshlari: k, g, ng (jang); 
e) chuqur til orqa undoshlari: q, g‘ , x. 
3) bo‘g‘iz undoshi. Bo‘g‘iz undoshi faqat bitta h tovushidan 
iborat bo‘lib, u bo‘g‘iz bo‘shlig‘ida un paychalari orasidagi tor 
oraliqda hosil bo‘ladi.
E s l a t m a : Shuni aytish kerakki, v tovushining lab-lab varianti 
ham mavjud: ov, qovun, bevosita, birov. Shuningdek, f tovushining 
ham lab-lab varianti bor: vafo, puf, tufurmoq, juft. Tilshunos 
H.A.Jamolxonov “lab-tish v ni lab-lab v ning fakultativ varianti deb 
qarash to‘g‘riroq bo‘ladi”, degan fikrni bildirgan.1