Buxoro davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti

Asliyatda:

Then he recited the following Sloka²

Tarjimada:

U sehrli so`zlarni aytgan edi<sup>3</sup>
Ingliz tilidagi “Sloka” so`zi o`zbek tilida “qarg`ish, yomon so`z” degan ma’nolarni anglatadi. Ushbu so`zning o`zbekcha to`liq ekvivalenti bo`lmaganligi sababli tushurib qoldirilgan va uning o`rnida “sehrli so`zlar” jumlasi keltirilgan. Yosh kitobxonlar uchun “qarg`ish” so`zidan ko`ra “sehrli so`zlar” ancha tushunarli, chunki bolalar “sehrli so`z” so`z birikmasini multfilmlarda va ertaklarda ko`p eshitishgan. Sehrli so`z ma’no jihatdan “qarg`ish” so`zidan kengroq bo`lib, u ham yomon niyatni, ham yaxshi niyatni ifodalashda ishlatilishi mumkin. Bu esa leksik transformatsiyaning umumiylashtirish turi- tor ma’noli so`z kengroq ma’noli so`z blan almashtirilishi- hisoblanadi.

Asliyatda:

And from that day to this the Camel always wears a humph (we call it ‘hump’ now, not to hurt his feelings)…⁴

Tarjimada:

…u hozirgacha yelkasida o`rkachi bilan yuradi (Biz “g`arch-g`arch” demaymiz, Tuyani xafa qilmaslik uchun o`rkach deymiz.)⁵

¹ Miraziz A’zam Jahon bolalar adabiyoti.-Toshkent: G`afur G`ulom nomidagi nashriyot matbaa-ijodiyot uyi,2016.-B.59.

² www.kiplingsociety.co.uk
³ Miraziz A’zam Jahon bolalar adabiyoti.-Toshkent: G`afur G`ulom nomidagi nashriyot matbaa-ijodiyot uyi, 2016.-B.59.
⁴ www.kiplingsociety.co.uk
⁵ Miraziz A’zam Jahon bolalar adabiyoti.-Toshkent: G`afur G`ulom nomidagi nashriyot matbaa-ijodiyot uyi, 2016.-B.52.
Ingliz tilida “humph” ya’ni “hm” norozilik yoki ikkilanish ma’nosini anglatuvchi so`z va “hump”-“o`rkach” so`zi ham yozilish ham talaffuzda o`xshash bo`lib, yozuvchi “hump” so`zining kelib chiqishini “humph” so`ziga taqagan. Bir tomondan bu matning stilistik ahamiyatini oshirgan. Matnda muallif tomonidan maxsus qo`llanilgan fonetik, grammatik vosita tushurib qoldirilgan va tarjimon tomonidan uning o`rnini qoplash hamda mazmun- mohiyatni saqlash, stilistik yo`qotishni to`ldirish uchun kompensatsiyadan foydalanish maqsadga muvofiq deb topilgan. “humph” so`zi o`rnida “g`arch- g`arch” so`zi qo`llanilgan.
Redyard Kipling qalamiga mansub “Yer tepingan Parvona” ertagidagi leksik transformatsiyalarni tahlil qilar ekanmiz, uning barcha turlarini, ya’ni qo`shish, tushurib qoldirish, antonomik tarjima, kompensatsiya kabi usullaridan tarjima jarayonida qo`llanilganligiga guvoh bo`lamiz.