Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti «tuproqshunoslik va geografiya»

Mavzuning dolzarbligi
Mamlakatimizning maxsulot etkazib beradigan korxonlari xalkaro kurgazma va ixtisoslashtirilgan yarmarkalarida faol ishtirok etmokda. Biz dunening 80 ta davlatiga 180 turdan ortik sarxil meva-sabzavot va ularni kayta ishlash asosida tayerlangan maxsulotlarni eksport kilmokdamiz. Uzbekiston urik, olxuri, uzum, engok, karam va boshka maxsulotlar meva va sabzavot maxsulotlarini eksport kilish xajmi buyicha deneda shunday maxsulotlarni etkazib beradigan 10 etakchi davlatlar katoriga kiradi.
YAkinda poytaxtimizda «Uzbekistonda ozik-ovkat dasturini amalga oshirishning muxim zaxiralari» mavzusidagi xalkaro konferensiya utkazilganligi davlatimizning bu borada xamjaxon jamiyatida obu-e’tibori yukoriligidan dalolatdir.
Zero yurtimizda 2004-2013 yillarda sabzavot etishtirish dollor xisobida 7,7 barobar, meva 5,1 karra, poliz maxsulotlari 7,8 marta, uzum 8,7 barobar usdi. 2020 yilda, sabzavot, uzuvm va poliz maxsulotlari eishtirish joriy yilga nisbatan kamida 2,3 marta kupaytirilishi muljallanmokda. Ushbu muxim vazifani amalga oshirish kishlok xujaligi maxsulotlarini avvalambor etishtirish va ularni jaxon andozalari talablariga javob beradigan darajada kayta ishlashga layokatli mutaxassis xodimlarni tayyorlashdan iboratdir.


Fanning maksadi va vazifalari
-dala ekinlari maxsulotlarini saklash va kayta ishlash texnologiyasini nazariy asoslarini urganish;
-saklash va birlamchi kayta ishlov berishni asosiy usullarini muntazam ravishda takomillashtirish. Bunda ruy beradigan barcha jarayonlarni ilmiy asosda boshkarish, maxsulot sifatini yaxshilash, isrofgarchilikka yul kuymaslik;
-talabalarda dala ekin maxsulotlarini saklash va birlamchi kayta ishlov berish buyicha ilmiy izlanishlar olib borishga kizikish uygotish, joylarda maxsulotlarni saklash axvolini, sharoitlarini va kayta ishlashni taxlil etish, yangi, kulay va arzon texnologik usullarni joriy kilishni urganish va boshkalar.
Fanni urganishda talabalar dikkat e’tiborini nafakat dala ekin maxsulotlarini saklash va birlamchi kayta ishlov berishning nazariy asoslariga karatibgina kolmasdan, balki kishlok xujaligi ishlab chikarishida amaliy jixatdan muxim bulgan masalalarni xam chukur urganishga jalb etishdir. Dala ekinlaridan makkajuxori, sholi, okjuxori, shuningdek, dukkakli don ekinlarining kupi sugoriladigan erlarga ekiladi. Mamlakatimizda asosiy dala ekinlari etishtiradigan xujaliklar Samarkand, Kashkadaryo, Jizzax, Sirdaryo, Toshkent va Surxondaryo viloyatlarida joylashgan. Fargona vodiysi viloyatlarida xam dala ekinlari maydoni keyingi yillarda ancha kengaydi. Xorazm viloyati va Korakalpogiston Respublikasida esa dala ekinlaridan asosan sholi etishtiriladi.