Buxoro davlat universiteti qo’lyozma huquqida

 

 

 

Jadval 3.2.  

Tayyorlash sharoitini mahsulot sifatiga bog`liqligi 

Namuna 

Tayyorlash 

sharoiti 

Oqlik 

darajasi % 

Kapillyarlik, 

mm / soat 

Uzilishdagi 

mustahkamligi, N 

Modifika 

tsiyalangan 

nitron 

– 

1 

2 

3 

84,51 

84,43 

85,56 

85,32 

o`lchanmadi 

o`lchanmadi 

Ipak 

– 

1 

2 

3 

79,67 

80,87 

83,48 

82,27 

o`lchanmadi 

o`lchanmadi 

Paxta 

– 

1 

2 

3 

77,11 

79,70 

81,06 

83,74 

– 

100 

80 

100 

3,69 

3,72 

5,14 

3,90 

Nitron 

– 

1 

2 

3 

81,61 

80,84 

82,88 

83,0 

o`lchanmadi 

o`lchanmadi 

Paxta+ 

nitron 

– 

1 

2 

3 

80,29 

80,73 

81,90 

80,98 

95 

115 

115 

110 

5,1 

7,96 

8,09 

8,24 

Paxta+mod 

nitron 

– 

1 

2 

3 

79,08 

83,33 

82,33 

82,00 

40 

70 

65 

60 

1,3 

6,61 

7,83 

8,18 

 

 

 

 

57 

Lekin  ularning  kapillyarligi  mutlaqo  qoniqarli  emas.  Shunisi 

qiziqarliki,  Paxta  —  nitron  tolalari  aralashmasidan  iborat  kalavalarni 

kapillyarligi  qoniqarli  bo`lmasada,  lekin  ular  katta  qiymatga  ega. 

Aralashma  tarkibini  komponentlaridan  biri  gidrofob  tola  bo`lsada,  bunday 

natijaga  erishish  g’ayritabiiy  hodisadir.  Bunga  sabab,  silindr  tuzilishidagi 

nitron va (buralgan tuzilishdagi) Paxta tolasidan aralashma tayyorlanganda 

kalavada  sun`iy  ravishda  bo`shliqliklar  hosil  bo`ladi  (3.3.-rasm)  va  bu 

aralashmaning kapillyarligini ortishiga sabab bo`lishi mumkin. 

 

 

3.3.-rasm. Nitron va Paxta tolalari aralashmasidan iborat kalava. 

Nitron  tolasini  tabiiy  ipak  chiqindilari  bilan  modifikatsiyalash 

natijalasida tolani yuzasida turli bo`shliq va g`adir-budurliklar hosil bo`ladi 

[3].  Natijada  modifikatsiyalangan  nitron  bilan  Paxta  aralashmasi  hosil 

qilinayotganda Paxta + nitron aralashmasi kabi bo`shliqlar hosil bo`lmaydi, 

shuning uchun ham bunday aralashmaning kapillyaligi Paxta+nitrondagiga 

nisbatan kamdir, bu ham gidrofil tola Paxtadagiga nisbatan yuqori. Olingan 

natijalar  qoniqarli  bo`lmagach  izlanishlar  boshqa  eritmalar  bilan  olib 

borildi. 

Namunalar 

sifatida 

faqat 

Paxta, 

Paxta+nitron, 

hamda 

Paxta+modifikatsiyalangan nitron qoldirildi. 

Yetarli  darajadagi  kapillyarlikka  aralashma  tarkibidagi  yog` 

moddalarni chiqarish orqali erishish  mumkin.  Shuni  inobatga olgan  holda, 

har  uchchala  namuna  oldin  ishqoriy  muhitda  ohorsizlantiriladi,  so`ngra 

kislotali  muhitda  oqartiriladi.  Bunda  tajriba  quyidagicha  olib  borildi. 

Namunalarga  uch  hil  tarkibga  ega  bo`lgan  eritmalar  bilan  15-20  minut 

80°C ishlov beriladi, ya`ni: 

 

 

 

58 

1.  H

2

SO

4

-7 g/l (pH=1) 

2.  Na

2

CO

3

 -  5 g/l (pH=11) 

3.  NaHSO

3

 - 5 g/l (pH=9) 

Ishlov  berilgan  namunalar  yaxshilab  yuvilgach  bir  hil  tarkibli 

eritmalarda ishlanadi, ya`ni tarkibida massaga nisbatan % larda bo`lgan 

quyidagi tarkibli eritmada ishlov beriladi:   

MgC1

2

 - 0,05                                    H

2

O

2

 - 2,0 

Na

2

SiO

3

 - 5,0                                  OP -  10  -  1  g/l                  

pH = 5  

 

 Olingan natijalar 3.3 — jadvalda keltirilgan.  

                                                                                   Jadval- 3.3. 

Namunalar sifatini tayyorlash sharoitiga bog`liqligi. 

Namuna 

H

2

SO

4

 

Na

2

CO

3

 

Na

2

HSO

3

 

Oqlik 

darajasi, 

% 

Kap 

mm/ 

soat 

Uzilish. 

ga, 

must. 

N 

Oqlik 

darajasi, 

% 

Kap 

mm/ 

soat 

Uzilish. 

ga, 

must. 

N 

Oqlik 

darajasi, 

% 

Kap 

mm/ 

soat 

Uzilish. 

ga, 

must 

N 

Paxta 

      81,74  100 

4,0 

80,07 

50 

5,2 

80,07 

50 

4,8 

Paxta + 

nitron 

80,98  115 

8,4 

80,60 

120 

9,0 

70,60 

120 

8,8 

Paxta 

mod. 

Nitron 

82,50 

60 

8,2 

78,20 

75 

8,4 

79,18 

70 

8,4 

 

Natijalardan      ma`lum      bo`ldiki,      faqat      ishqoriy      muhitda 

yuqori    haroratdagina    paxta    tarkibidagi    yog`simon    va    mumsimon 

 

 

 

59 

moddalarni  chiqarib,  kerakli  kapillyarlikka  erishish  mumkin.  Bunda 

eritmalar quyidagi tarkibga ega: 

NaOH – 2 g/l 

Na

2

SiO

3

 – 30 g/l 

OP- 10 - 0,5 g/l  

H

2

O

2

- 2 g/l 

pH = 12 

Bu  birlashtirilgan  qaynatish  oqartirish  usuli  bo`lib,  jarayon  95°C 

haroratda  2  soat  davomida  olib  boriladi.  Ishlov  berilgan  namunalarning 

oqlik darajasi va kapillyarligi quyidagicha: (3.4 – jadval). 

                                                                              

Jadval 3.4. 

Namunalarning oqlik darajasi va kapillyarligi 

Namuna 

W % 

Kapil. mm/soat 

Paxta 

82,89 

135 

Paxta+nitron 

74,76 

160 

Paxta+mod.nit. 

68,26 

140 

 

Namunalar  yuqori  kapillyarlikka  erishgan  bo`lsada,  ularning  oqlik 

darajasi  pasayib,  ketdi.  Ayniqsa,  Paxta+modifikatsiyalangan  nitron 

asosidagi kalavalar deyarli och sariq rangga bir tekis bo`yalib qoldi. Buning 

sababi  modifikator  tarkibidagi  oqsil,  CaC1

2

  va  glitserinlarni  tolaga 

sorblanishi  va  bog`lanishidir.  Shu  yerda  oqsil  va  CaC1

2

  ni  ahamiyatini 

aniqlash  maqsadida  gel  nitron  tolasi  faqat  tabiiy  ipak  chiqindisining 

erituvchisi  (CaC1

2

  va  glitserin)  bilan  modifikatsiyalandi  va  namunaning 

oqlik  darajasi  o`lchandi.  Bu  73,87  ga  teng.  Demak,  tolani  TICH  bilan 

modifikatsiyalashda  tabiiy  ipak  bilan  nitron  tolasi  kimyoviy  bog`lanishlar 

bilan  birikmoqda.  Tajribalar  asosida  aralashmalarda  kerakli  kapillyarlikka 

erishildi, endigi  masala  namunaning  (aralashmaning) oqlik darajasini talab 

darajasiga 

ko`tarishga 

bag`ishlanadi. 

Qaynatish-oqartirish 

eritmasi 

tarkibidagi  natriy  silikat  ham  ishqoriy  muhitga  ega  ekanligi  hisobga  olgan 

 

 

 

60 

holda,  namunalarni  pardozlashga  tayyorlash  kuchsiz  ishqoriy  sharoitda 

birlashtirilgan  usulda  olib  borildi.  Ishqoriy  agent  sifatida  birinchi  vanna 

faqat silikat, ikkinchi vannaga NaHCO

3

 va uchinchi vannaga Na

2

CO

3

 solib 

olib borildi.                    

Dispers  bo’yovchi  moddalar  poliefir  va  atsetat  tolali  matolarga  va 

kamroq  poliamid  tolali  matolarga    gul  bosishda  ishlatiladi.  Gul  bosish  

uchun  nurbardoshligi  yuqori  va  harorat  ta’siriga  chidamli  bo’yovchi 

moddalar ishlatiladi. Gul bosish texgologiyasi:   

Gul bosish →  quritish   →  Bo’yovchi moddani →yuvish   → quritish                                                                    

tolaga  bog’lash    jarayonlaridan  iborat.  Gul  bosish  bo’yog’i  tarkibi  tola 

turiga  va  rang  singdirish  usuliga  bog’liqdir.  Masalan,  astetat  tolali 

materiallar uchun quyidagi tarkiblar ishlatiladi.(3.5-jadval) 

      Quyultiruvchi sifatida  natriy alginat, karboksimetilselluloza, tragant  va 

ularning aralashmasi ishlatiladi. Poliefir, poliamid va triasetat tolalariga gul 

bosilganda  bo’yoq  tarkibiga  tola  massasiga    nisbatan    0.3-2%  miqdorida 

intensifikator  (benzoy,  salitsil  kislota,  xlorbenzol,  yog’  kislotaning 

gidroksialkilamidlari ) qo’shiladi, Bo’yovchi  moddaning tolaga bog’lanish 

darajasini  oshirish  maqsadida,  to’q  ranglar  olish  uchun  80-200  g/kg 

miqdorda mochevina solinadi.  

                                                                                                3.5- jadval 

 

Dispers bo’yovchi moddalar bo’yoq tarkiblari

 

I tarkib, g/kg 

II tarkib, g/kg 

III tarkib, g/kg 

Bo’yovchi 

modda 

20-40 

Bo’yovchi 

modda 

20-

40 

Bo’yovchi 

modda 

20-40 

Natriy xlorit 

5 

Etil spirti 

10 

Skipidlar 

10 

mochevina 

20-60 

tiomochevina 

50 

stearoks 

20 

Ammoniy 

sulfat 

5 

sulfirol 

5 

quyultiruvchi 

X 

Quyultiruvchi 

X 

quyultiruvchi 

X 

quyultiruvchi 

X 

 

 

 

61 

Jami 

1000 

jami 

1000 

jami 

1000 

 

      Bug’lanish paytida bo’yovchi moddani qaytarishdan saqlash maqsadida 

biroz  oksidlovchi  qo’shiladi.  Dispers  bo’yovchi  moddalar  ishqorga 

ta’sirchan bo’lganligi sababli, pH =6 gacha sirka kislota solinadi. 

        Dispers  bo’yovchi  moddalar  bilan  gul  bosilgan  asetat  va  poliamid 

tolali  matolarga  to’yingan  bug’li  atmosferada  100-102

0

C  da  20-45  min 

davomida  ishlov  beriladi.  Ana  shu  sharoitda,  hatto  bo’yoq  tarkibiga 

intensifikator qo’shilgan bo’lsa ham, poliefir va triasetat tolali materiallarga 

bo’yovchi  moddaning  bog’lanish  darajasi  50%  dan  oshmaydi.  Buning 

sababi,  bo’yovchi  moddaning  tola  ichiga  diffuziya  tezligining  o’ta 

pastligidir.  Shu    sababli,  dispers    bo’yovchi  moddalarning  poliefir  va 

triasetat tolalari ichiga  diffuziyasi qaynoq havoli muhitda 180-220

o

Cda 30-

60 s davomida yoki o’ta qizdirilgan bug’li sharoitda 165-180

0

Cda 4-8  min 

davomida  amalga  oshiriladi.  Yuqori  haroratli  ishlovga  mo’ljallangan 

texnologiya uchun sublimatsiyaga chidamli bo’yovchi moddalar ishlatiladi.  

Dispers  bo’yovchi  moddalarning  rang  mustahkamligini  oshirish  uchun 

yuvish  jarayonida  matoga  ishqoriy-qaytaruvchili  ishlov  beriladi;  NaOH 

(32.5% li) -4.5ml/dm

3

, Na 

2

S

2

 O

4

 -2 g/dm

3

. 

Hozirgi  vaqtda  gidrofob  tola  ichiga  dispers  bo’yovchi  modda 

diffuziyasini  jadallashtirish  maqsadida  qaynatilgan  azeotrop  aralashma 

bug’da  ishlov  berishni  qo’llash  taklif  qilinmoqda.  Azeotrop  aralashmalar 

ichida eng maqbuli benzil spirt va suvning 10:90 nisbatdagi aralashmasidir. 

Benzil  spirti  kam  zarrali  va  aralashma  tarkibiga  kam  miqdorda  qo’shiladi. 

Aralashmaning qaynash  harorati 95-100

0

C,  matoga  ishlov berish  vaqti 2-3 

min. [47] 

O’tgan  asrning  70-yillarida  kimyoviy  tolali  materiallarga  dispers 

bo’yovchi  moddalar  bilan  sublimatsion  gul  bosish  keng  tarqaldi.  Bu  usul 

yana  ―ko’chirma  gul  bosish‖,  ―bug’  fazali  gul  bosish‖,  ―termogul  bosish‖ 

nomlari bilan ham ma’lumdir. Bu usulda gul bosish uchun avval oson (180-

 

 

 

62 

230

0

Cda)  sublimatsiyalanuvchan  dispers  bo’yovchi  moddalar  bilan 

qog’ozga  gul  tushiriladi,  so’ng  ma’lum  harorat,  bosim  va  vaqt  davomida 

gul qog’ozdan  mato  yuzasiga o’tkaziladi.  Bunda  dispers bo’yovchi  modda 

harorat  ta’sirida  uchuvchan  holatga  o’tib,  yuqori  elastik  holatdagi  tola 

ichiga juda tez diffuziyalanadi.  

Qog’ozga  gul  tushirish  uchun  quyidagi  tarkibdan  foydalaniladi: 

dispers  bo’yovchi  modda  -10%,  yopishtirgich  modda  (sintetik  smola, 

sellyuloza  efirlari)-15%,  erituvchi  (suv  yoki  organik  erituvchi)-75%.  Gul 

tushirilgan qog’oz pastroq haroratda tez quritiladi. [48] 

Qog’ozdagi  gulni  mato  yuzasiga  o’tkazish  uchun  turli 

konstruksiyasidagi  kalandrlar  ishlatiladi.  Bularning  ichida  vakuum  ostida 

ishlaydigan  barabanli  termogul  bosish  mashinalari  maqsadga  muvofiqdir, 

masalan,  ―Kannegisser‖firmasida  (Germaniya)  ishlab  chiqariladigan 

―Vakuumat‖kalandri.  Mato    va    qog’oz    roliklardan  yuzma-yuz  holatda 

ustma-ust  teshikli  barabanga  yuboriladi.  Baraban  ichida  vakuum  hosil 

qilinishi sababli qog’oz va mato uning yuzasiga zich yopishadi. Qog’oz va 

mato  qatlami  infraqizil  nurlar  yordamida  qizdiriladi  va  datchik  yordamida 

nazorat  qilinadi.  Gul  bosilgan  mato    rulonga,  ishlatilgan  qog’oz    rulonga 

o’raladi. ―Vakuumat‖ mashinalarining afzalligi: bosim past bo’lgani uchun 

mato  ezg’ilanmaydi,  harorat  pastroq  (200-210

0

C  o’rniga  160

0

C)  , 

bo’yovchi  moddaning  tola  ichiga  o’tuvchanligi  yaxshilanadi,  rang 

mustahkamligi yuqori, issiqlik sarfi kam. 

 

 

 

63 

 

3-4.-rasm. 

Aralashmaning 

oqlik 

darajasini 

natriy 

silikat 

konsentratsiyasiga bog`liqligi.    1-paxta+mod nitron; 2-Paxta+nitron 

Rasmdan  ko`rinib  turibdiki,  oqartirish  eritmasida  natriy  silikat 

kontsentratsiyasi  kamaygan  sari  aralashmaning  oqlik  darajasi  ortib  boradi, 

lekin  uning  kapillyarligi  qoniqarli  emas.  Shuning  uchun  eng  maqbul 

konsentratsiya deb 25 g/l qabul qilindi.[50] 

Qaynatish-oqartirish eritmasida natriy silikat konsentratsiyani ortishi 

korxona  miqyosida  ishlanganda silikatli  nuqsonlar keltirib chiqaradi,  ya`ni 

vanna tubiga silikatlarni yig`ilishi va mato yuzasida silikatli dog`larni hosil 

bo`lish natijalar 3.6-jadvalda keltirilgan. 

3.6-jadval.       

Namunalarning      sifat      ko`rsatkichlariga      eritma tarkibini 

ta`siri. 

Namuna 

 

 

Silikat 

Stablizator 

W, %  Kapillyarligi 

mm/soat 

W, % 

Kapillyarligi 

mm/soat 

Paxta+nitron 

82,0 

135 

82,5 

125 

Paxta+mod.nit. 

82,75 

130 

82,90 

120 

 

 Jadvaldan  natriy  silikatni  stablizatorga  almashtirish  aralashmaning 

oqlik  darajasiga  ta`sir  etmaydi,  lekin  uning  kapillyarligi  bir  muncha 

kamayadi. Shuning uchun natriy silikat stablizatorga almashtiriladi.[51] 

 

 

 

64 

Albatta, mahsulotlarni oqlik darajasi 80% dan yuqori bo`lsa, u holda 

bu  mahsulot  yaroqli  hisoblanadi.  Lekin  bu  kalavalardan  erkaklar  ko`ylagi 

tayyorlansa,  bu  natija  iste`molchini  qoniqtirmaydi.  Shu  sababli 

birlashtirilgan 

usulda 

qaynatilib 

oqartirilgan 

namunalar 

optik  

oqartiruvchilarda  bir  va  ikki vannali usullarda oqartirildi. Demak, aralash 

tolali mahsulotlar kuchsiz ishqoriy muhitda birlashtirilgan usulda qaynatish 

-  oqartirish  jarayonidan  o`tkazilib,  so`ngra  ularga  OOM  eritmasida  95°C 

haroratda  10  minut  davomida  ishlov  berilsa,  ularning  oqlik  darajasi  va 

kapillyarligi talabga javob berar ekan. Bir vannali usulda OOM bilan ishlov 

berilganda  namunalarning  kapillyarligini  pasayishiga  sabab,  optik 

oqartiruvchi  modda  tola  yuzasida  plyonka  hosil  qilib,  uning  sorbsion 

xossasini yomonlashtiradi.  Natijalar 3.7 - jadvalda keltirilgan. 

 

 

 

 

 

3.7-jadval.  

Namunalarning sifat ko`rsatkichlari 

Ishlov berilgan usuli 

 

Paxta+nitron 

Paxta+mod. Nitron. 

W, % 

Kap. 

mm/soa

t 

Kirishish 

% 

W, % 

Kap. 

mm/soat 

Kirishish 

% 

Bir vannali OOM b/n 

ishlov berilgan 

83,0 4 

122 

2,6% 

83,64 

120 

2,8% 

Oldin qaynatib-

oqartirilgandan 

so`ngOOM bilan 

ishlov berilgan 

83,3 9 

135 

2,9% 

86,44 

130 

3% 

 

 

 

65 

OOM    bilan     

ishlov berilgan 

82,0 

135 

2% 

82,75 

130 

2% 

 

Barcha izlanishlar natijasida tanlangan uslub bo`yicha Paxta + nitron 

67/33      va      paxta+modifikatsiyalangan  nitron  (67/33  va  33/67)  trikotaj 

polotnolari  bo`yash  va  gul  bosishga  tayyorlandi.  Namunalar  30  modulli 

tarkibda    Al

2 

(SO

4

)

3

  (25  g/l), OP-10 (0,5  g/l),  H

2

O

2

(2  g/l), MgC1

2

 (30  g/l) 

bo`lgan vannada 1 soat davomida 95°C haroratda qaynatiladi. Qaynatilgan 

namuna  yuvilib,  unga  10  minut  davomida  95°C  haroratda  OOM  ning 

massaga  nisbatan  0,05%  li  eritmasida  OP-10-(1  g/l)  ishtirokida  ishlov 

beriladi.[53] 

    To`qimachilik materiallari sifatini aniq faktorlar qatoriga ularning rangli 

va  tasviriy  shakllanishlari  kiradi.  Pardozlash  xususan  gul  bosish  jarayoni 

masalalaridan  biri  bo`lib,  ishlatilgan  mato  shartlariga,  moda  talablariga 

javob  beruvchi    matoda  rasm  va  ranglar  hosil  qilish  hisoblanadi.    Yuqori  

sifatli zamonaviy mahsulotlar  (yaxshi kaloristikali)  aholining  ehtiyojlarini 

qondirish  uchun  kimyogar  -  to`qimashunoslar  katta  e`tiborlarini 

to`qimachilikda 

gul  bosishda  zamonaviy  progressiv  texnika 

va 

texnologiyalarni qo`llashga qaratishlari lozim.  

Texnik  jarayonlarning  ahamiyati  va  texnologik  parametrlarini  aniq 

nazorat  qilish,  kerakli  natijalarni  olish  uchun  asosiy  yechim  bo`lib 

hisoblanadi.  

Bo`yash jarayoni bilan ko`pgina umumiyliklarga ega bo`lgani holda  gul 

bosish jarayoni  matoga  qo’shimcha  ishlov berish   va  yanada  murakkabroq 

qurilmalarni qo’llashni talab etadi. [54] 

3.3. Pigmentlar bilan gul bosish 

           Gul bosish bo’yog’ini tayyorlashda barcha tashkil etuvchi  moddalar 

ketma-ket  qo’shilib,  aralashtiriladi.  Katalizator  esa  bo’yoqni  ishlatish 

oldidan qo’shiladi. Pigment bilan gul bosish   bog’lovchilar ishtirokida turli 

usullar  bilan  amalga  oshiriladi.  Bo’yoq  tarkibida  pigment,    bog’lovchi, 

 

 

 

66 

quyultiruvchi  hamda  stabilizatorlar  va  katalizatorlar  bo’ladi.  Bo’yoq 

tarkibida    plyonka,  to’r  hosil  qiluvchilar  va  quyultiruvchilarning  bo’lishi 

hamda  gul  bosib  termoishlov  berilgach,  matoning  yuvilmasligi  yuzasining 

dag’allashishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun  quyuqlovchini  tanlashga 

alohida  ahamiyat  beriladi:  masalan,  bu  muammoni  hal  qilish  uchun:  a) 

emulsion  quyultiruvchi  ishlatish;  )  yuqori  quyuqlash  qobiliyatiga  ega 

bo’lgan polimerlar tanlash lozim. 

Emulsion  quyultiruvchilar  ikki  turda  bo’ladi:  1)  ―suv  moyda‖:  

(―Interkemikl‖)  va  impralak  (―Frankolor‖);    2)  ―moy  suvda‖:  orema, 

oremazin,mikrofiks  (Siba),  akramin  (Bayer),  xelezarin  (Basf  ),  imperon 

(Xyoxst).  Bu  firmalarda  kerakli  bog’lovchilarni  ham  xuddi  shu  nomlar 

bilan ishlab chiqariladi.  

     Emulsion quyultiruvchilarning kamchiligi ular portlovchi va yonuvchan 

bo’ladi.  Bundan  tashqari,  emulsion  quyultiruvchining  moy  qismi  uayt 

spirti, ya’ni og’ir benzin bo’lib, uning bug’lari havoni zaharlaydi, juda ko’p 

miqdorda  sarf    qilinadi,  800g/kg.  Yarim  emulsion  quyultiruvchilar  ham 

ishlatiladi.  Emulsion  quyultiruvchilarninig    tiksotroplik  xususiyati  juda 

yuqori  bo’lgani  sababli  gul  chegara  chizig’i  aniq  chiqadi  va  bo’yoq  mato 

ichiga    juda    chuqur  kirishmaydi.  Emulsion  quyultiruvchilar  o’rnini 

bosadigan  akril  va  malein  kislota      miqdordagi  ko’ndalang  bog’lanishlar 

bilan  bog’langan  turidir.  Bu    quyultiruvchining  tarkibida  ko’p  miqdorda  

COOH  –  guruhlarning  borligi  va  polimer  o’lchamining  o’ziga  xos 

miqdorda  bo’lishi  yuqori  quyuqlashtirish  qobilyatini  ta’minlaydi.      

Quyultiruvchining  yaxshi  oquvchanligi  polimer  zanjirining  konformatsion 

xususiyati,  ya’ni  globula  hosil  qilishi  va  yoyilishidadir.  Tiksotroplik 

xossasi  ko’ndalang  bog’lar  mavjudligi  tufaylidir.  Bunday  quyultiruvchilar 

gelzarinlar 

(Basf) 

nomi 

bilan 

ishlab 

chiqariladi. 

Akrilatli 

quyultiruvchilarning  elektrolitga  yuqori  ta’sirchanligi  ularning  kamchiligi 

hisoblanadi. Gul bosish bo’yog’i tarkiblari, g/kg:  

                        pigment                                             10 

 

 

 

67 

 

akramin VS (bog’lovchi)                  150 

 

Quyultiruvchi                                    X 

 

metazin                                             75-100 

 

katalizator                           

       25 

 

jami: 

    1000