Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni

O`simliklarni muhofaza qilish. Respublikamizda akademik K. Zokirov tavsiya etgan cho`l, adir, tog` va yaylov mintaqalarning har biri o`ziga xos iqlim, tuproq qoplami, o`simlik va hayvonot dunyosiga ega. O`zbekistonda 4000 dan ortiq o`simlik turi bo`lib, shundan 10-12% muhofazaga muhtoj.

Keyingi yillarda tekislikdagi daryo va soylar, qayirlaridagi ancha zich bo`lgan to`qaylarning maydoni odamzotning ta'sirida keskin kamayib ketdi. Respublikadagi mavjud 22,8 mln. ga yaylovlarning ahvoli ham tashvishlidir. Bularning asosiy sabablari -yaylovlardan noto`g`ri foydalanish, tog` oldi va adir zonasidagi katta - katta maydonlarni asossiz ravishda haydalib, ekinlar ekilganligi, cho`lda saksovul, tog`larda archa kabi ko`plab qimmatbaho daraxt va buta o`simliklarning ko`plab kesilib ketganligi, yaylovda qo`y boqish me'yoriga amal qilmaslik yangi yerlarni o`zlashtirish va yangi shahar va yo`llar qurilish va aholi zichligining ortishidir. Hozir O`zbekistonda 50- yillarga nisbatan yaylovlar maydoni 6,5 mln. gektarga qisqargan. O`zbekistonning o`rmon fondi tabiatni muhofaza qilishda muhim ahamiyatga egadir. Ular ajoyib manzara yaratadi, o`ziga xos sog`lom mikroiqlim yaratadi, suvni tejaydi va tuproqni eroziyadan asraydi, atrof - muhitning sanitariya gigiyena holatini yaxshilaydi. Hozir Respublikamizda o`rmonli yerlar 3,7 mln. ga atrofida bo`lib, uning 1,8 mln. gektarga yaqini daraxtlar bilan qoplangan.

Respublikamizda o`simlik qoplami muhofazasi bo`yicha ilmiy ishlar qilinmoqda. O`zbekiston “Qizil kitobi”ga yo`qolib ketishi xavfi bo`lgan o`simliklarning 42 oila , 11 avlodga kiruvchi 301 turi kiritilgan. Ularning ko`pi qimmatbaho dorivor o`simliklardir.