Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti filologiya va tillarni o

Kim, kuchuk birla xo‘tukka necha qilsang tarbiyat,
It bo‘lur, dog‘i eshak, bo‘lmaslar aslo odami [45.508].
Xalqmaqollaridainsonumriningo‘tkinchiligiqayta-qaytatilganolinadi. Umrning “beshkun”likekanligiorqaliinsonlargaberilganumrdanunumlifoydalanishzarurligita’kidlanadi. “Dam bu damdir, o‘zga damni dam dema”, “G‘animat tut bu damni,yana bu dam topilmas”, “O‘tgan kut topilmas, kelar kun sotilmas”,”Vaqt qadrini bilmagan, umr qadrin bilmas” kabimaqollarinsonlargaberilganumrnibesamaro‘tkazmaslikkachaqiriladi. XuddishumaqolAlisherNavoiyningquyidagibaytidao‘zifodasinitopgan:
EyNavoiy: “Dambudamdirtutg‘animat, bodaich,
O‘zgabirdamgayetar – yetmaskachunvoqifemas [43.308].
E’tiborbersak, shoirmaqoldagig‘oyanio‘zqarashlaribilanyanadaboyitgan. Maqoldaumrnig‘animatbilishg‘oyasiaksetganbo‘lsa, shoirshug‘oyadoirasinikengaytiradi. Ya’niki, umrningqanchaligidanhechkimvoqif, ya’nixabardoremas. Shuninguchunharbirdamnig‘animattut, deydi.
Kishihadebg‘aflatdayotaversa, umri, vaqtizoyeo‘tadi, qiladiganishlariqolibketadi, natijadao‘zigategadiganulushdan, rizq-nasibadanquruqqoladi. “Uyquo‘limbilanteng”, “Uyqu o‘limning qarindoshi”kabi maqollar shu maqsadda yaratilagan.AlisherNavoiyhammazkurmaqoldano‘zg‘oyasiuchuno‘rinlifoydalanganliginiquyidagibaytdako‘rishimizmumkin:
Ko‘zochmassan, debon – kelganqulumdur,
Masalchinbo‘ldikim: “Uyquo‘lumdur”[43.408].
Ba’zanshoirlarketma-ketikkimaqolkeltiradilar. Bu – irsol ul-masalayn deb ataladi. Masalan, Navoiyning qo‘yidagi baytida ikki maqol asosiga qurilgan: “Yomon bilan yurganga yomonlik yuqadi” va “Ko‘mirga tekkan qo‘lini qora qiladi”.
Yuqaryomonlig‘angakim, kiraryomonelaro,
Ko‘muraroilikurg‘anqilurilkiniqaro [47.540].
Irsolul-masalaynbirmunchamurakkabsan’atbo‘lib, unisbatankamuchraydi.
Ma’lumbo‘ladiki, irsolimasalsan’atishoirgafikrinishaklanixchamvaqisqa, aynipaytda, mazmunankengvateran; uslubananiqvalo‘nda, shuningbarobarida, badiiyjihatdango‘zalvayetukifodalashgaimkonyaratibginaqolmay, she’rlarningta’sirquvvatinioshirish, ularningxalqchilliginita’minlashgaxizmatqiladi.