Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti filologiya va tillarni o

OnchaborkimKa’bavayronbo‘lsaobodaylagay [43.559].
Farzand –oilaningboyligi, quvonchi, ota-onaningtayanchi. Farzandningdunyogakelishibirginaota-onauchunemas, balkiatrofdagikishilar – qarindosh-urug‘, yor –birodar, qo‘ni – qo’shni , tanishbilashlaruchunhamolam-olamquvonchbaxshetadi. “Bolaliuyxandon, bolasizuy-zindon”, “Bolaliuy –guliston, bolasiz – uygo‘riston” kabimaqollardaxalqmizningbolaparvarligidandalolatberadi. Biroqbolaliuydasirqolmasligihamqatormaqollardao‘zifodasinitopgan. ”Bolali uyda o‘g‘rilik yotmas”, “Bolali uyda sir turmaydi”kabimaqolardabolalarningoldidaoiladantashqarigachiqmasligilozimbo‘lgansirligaplarnigapirmaslikkerakligi, bolabuningfarqigabormayharyerdavaharkishigaaytiboshkorqilishimumkinligi ta’kidlangan.
Ulug‘shoirquyidagibaytda”Bolaliuydao‘g‘rilikyotmas”, maqolidanmahoratbilanfoydalanib, go‘zaltasviryaratgan:
Orazinko‘rdimnihon, ashkayladisirimnifosh,
Yoshurunqolmaso‘g‘urliquyarokimbo‘lsayosh[….].
Ma’shuqasiningyuziniyashirinko‘rganoshiqningholiniuningko‘zyoshioshkorqilibqo‘ydi. Shoirikkinchimisradaqiyosvao‘xshatishorqalio‘zholinioshkorqilganko‘zyoshini - bolaningsirnifoshqilganligibilanasoslayapti. Baytdamaqoldeyarlio‘zgarishsizqo‘llangan.
Xalqda“Tikansizgulbo‘lmas, og‘usiz - bol”, “Gultikansizbo‘lmas”, “Tikansizgul, sadafsizdur, mashaqqatsizhunarbo‘lmas”kabimaqollarmajoziyma’nodaqo‘llanilib, harqandayyaxshinarsaningbiryomontomonibo‘ladi, mashaqqatsizrohatyo‘qma’nosidaanglashilgan. Quyidagibaytdashoirtasavvufiyma’noniberishdaxalqmaqolidanmohironafoydalangan. Baytdagi “gulrangjom” “ishq” ma’nosidakelgan. Oshiqningmaqsadigaerishaolmasligi, gulshanarogulningtikansizbutmasligibilanasoslanyapti. Ya’nihaqiqiyoshiqqanchalikmashaqqattortmasin, mashuqasigayetolmaydi:
Topmaduqgulrangjomibexumor, eybog‘bon,
Vahkibugulshanarogulbutmasemishxorsiz[44.174].
Quyidagibaytdahamshumaqolgamurojaatqilingan:
Bugulistonarochunxorsizgulebutmas,
O‘zunggaaylamagilxorliqsitambirla [47.395].
“Navodirun-nihoya” devonidagi 664 g‘azaldaesa “tikansizgul” bilanbirga “dudsizo‘t”, “dog‘sizlola” kabitasvirlarningqo‘llanishihammaqolningmohiyatiniteranroqanglashgavaoshiqruhiyatinianiqroqchizishuchunqo‘lkelgan.
Yuzinko‘r, qilmag‘ilmujgonuxattuxolidinnola,
Kibo‘lmasxorsizgul, dudsizo‘t, dog‘sizlola[43. 446].
AlisherNavoiyo‘zg‘azallaridadunyoningo‘tkinchiligihaqidafikryuritarekan, insonlargabudunyouchung‘amyemaslikkachaqiradi. Dunyovaoxiratg‘aminibirxilyeyishmushkulligihaqidagifalsafiyfikriniasoslashuchun“Kimkiikkikemanituturekan, g‘arqbo‘ladi”maqolidanmahoratbilanfoydalanganiniko‘rishimizmumkin:
^{Dunyovuuqboikkisijam’o‘lmas, eyrafiq,
Kimkiikkikemauchinitutar, bo‘lurg‘arq [42.678].
Yomonlikni, yolg‘ongapni, o‘g‘rilikni, jinoyatniharqanchayashirganbilanbaribirbirkunemasbirkunoshkorbo‘ladi. “Qing‘irishningqirqyildankeyinhamqiyig‘ichiqadi”, “Kasalniyashirsangisitmasioshkorqiladi” kabixalqmaqollaridashug‘oyao‘zaksinitopgan. AlisherNavoiymazkurmaqoldanma’shuqani “jabrujafoda” tengsizekanliginiifodalashmaqsadidamahoratbilanfoydalanadi.}
Harqayonboqsamko‘zumg‘aulquyoshdinnurerur,
Har sori qilsam nazar ul oy manga manzur erur.
Chun masal bo‘ldi soching zulm ichra, yoshurmoq ne sud,