Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari



Download 5,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet211/452
Sana18.01.2022
Hajmi5,99 Mb.
#385781
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   452
Bog'liq
fayl 1433 20210809

 

 

4-Misol. 

“Toshmuhammadhoji” xususiyfirmasi jamoasining qaroriga binoan 

о‘tgan  hisobot  yili  foydasi  hisobiga  zahira  fondi  tashkil  qilindi  -  1500000  sо‘m. 

Ushbu  operatsiya  natijasida  firmaning  foyda  summasi  kamayishi,  zahira  fondini 

kо‘payishi  kuzatiladi.Bu  operatsiyada  ikkita  sintetik  schyot  ishtirok  etgan.  Biri 



278 

 

 



“Foyda  va  zararlar”schyoti,  ikkinchisi  esa  “Zahira  fondi”  schyoti.  Xо‘jalik 

operatsiyasida  ishtirok  etuvchi  schyotlarning  ikkalasi  ham  passivdir,  chunki  ular 

balansning passiv moddalariga mos schyotlar. Bizga ma’lumki, passiv schyotlarda 

kо‘payish  schyotning  kredit  tomonida,  kamayish  esa  uning  debet  tomonida 

kо‘rsatiladi. Shuning uchun ham mazkur xо‘jalik operatsiyasi ta’sirida schyotlarda 

quyidagicha о‘zgarish sodir bо‘ladi: “Foyda va zararlar” schyotida foyda 1500000 

sо‘mga  kamayadi  va  bir  vaqtning  о‘zida  “Zahira  fondi”  schyotida  mablag‘lar 

1500000 sо‘mga kо‘payadi. “Foyda va zararlar” schyoti passiv bо‘lganligi uchun 

kamayish  uning  debet  tomoniga  yoziladi,  “Zahira  fondi”  schyoti  ham  passiv 

shuning  uchun  fondni  tashkil  qilinishi  yoki  mavjud  zahiralar  mablag‘ining 

kо‘payishi  bu  schyotining  kredit  tomonga  yoziladi.  Bu  operatsiya  quyidagi 

buxgalteriya pravodkasi bilan rasmiylashtiriladi: 

D-t “ Foyda va zararlar ” schyoti - 1500000 sо‘m 

K-t “ Zahira fondi ” schyoti - 1500000 sо‘m 

Mazkur yozuv schyotlarda quyidagi sxemada aks ettiriladi: 

 

 



Pravodkalar shaklan ikki xil bо‘ladi: oddiy va murakkab. Oddiy buxgalteriya 

pravodkasini  tuzishda  faqat  ikkita  schyot  ishtirok  etadi.  Bunda  sodir  bо‘lgan 

xо‘jalik operatsiyasini bir schyotning debetiga va ikkinchi bir schyotning kredetiga 

teng  summalarda  yoziladi.  Bunday  yozuvga  oddiy  buxgalteriya  pravodkasi 

deyiladi. 

Murakkab buxgalteriya pravodkasini tuzishda uchta va undan ortiq schyotlar 

ishtirok etadi. Bunda sodir bо‘lgan xо‘jalik operatsiyasini bitta schyotning debetiga 

hamda ikkita va undan ortiq schyotlarning kreditiga yoki teskarisi, bitta schyotning 

kreditiga  hamda  ikkita  va  undan  ortiq  schyotlarning  debetiga  teng  summalarda 



279 

 

 



yoziladi.  Bunday  yozuvga  murakkab  buxgalteriya  pravodkasi  deyiladi.  Masalan: 

faraz  qilaylik  “Toshmuhammadhoji”  xususiyfirmasi  mol  yetkazib  beruvchilardan 

quyidagi  moddiy  qiymatliklarni  sotib  oldi:  materiallar  -  80000  sо‘m,  ehtiyot 

qismlar  -  40000  sо‘m,  arzon  baholi  tezeskiruvchi  buyumlar  -  60000  sо‘m.  Bu 

operatsiya  ta’sirida  firmaning  ombordagi  moddiy  qiymatliklar  ham,  mol  yetkazib 

beruvchilarga  bо‘lgan  qarzdorligi  ham  kо‘payadi.  Mol  yetkazib  beruvchiga 

bо‘lgan qarzning umumiy summasi 200000 sо‘mni (80000+40000+60000) tashkil 

qiladi.  

shbu operatsiya murakkab pravodka bilan quyidagicha rasmiylashtiriladi. 

Dt -1010 - “Xom-ashyo va materiallar” - 80000 sо‘m. 

Dt -1040 -  “ Ehtiyot qismlar” - 40000 sо‘m. 

Dt -1080 - “Inventar va xо‘jalik ashyolari” -1080- 60000 sо‘m. 

Kt  -6000  -  “Mol  yetkazib  beruvchilar  va  pudratchilar  bilan  hisob  kitoblar”  - 

200000 sо‘m. 

Yuqoridagi bitta murakkab yozuvni uchta oddiy provodka kо‘rinishda ham yozish 

mumkin: 


1.

 

Dt -1010 - “Xom-ashyo va materiallar” - 80000 sо‘m,  



Kt - 6000-“Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob - kitoblar”- 

80000 sо‘m. 

2.

 

Dt -1040 “Ehtiyot qismlar” - 40000 sо‘m,  



Kt – 6000 - “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob - kitoblar” 

- 40000 sо‘m. 

3.

 

Dt  -1080  -  “Inventar  va  xо‘jalik  ashyolari”Kam  qiymatli  va  tezeskiruvchi 



buyumlar” – 60000 sо‘m,  

Kt – 6000 - “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob kitoblar” - 

60000 sо‘m. 

Xо‘jalik  operatsiyalari  ta’sirida  ikki  va  undan  ortiq  schyotlarning  о‘zaro 

bog‘lanishi  schyotlar  aloqasi  (korrespondensiyasi),  о‘zaro  bog‘lanuvchi  schyotlar 

esa aloqador (korrespondensiyalanuvchi) schyotlar deyiladi. 




280 

 

 



Korxonalar  faoliyatida  sodir  bо‘lgan xо‘jalik  operatsiyalari ustidan  nazorat 

olib  borish  maqsadida  xо‘jalik  operaiyalarini  qayd  qilish  “Xronologik  jurnali” 

yurgizishadi (


Download 5,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   452




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish