Ish hujjatlarining saqlanishiga qo’yiladigan talablar: 1. Audit qilish tugallanishi bilan ish hujjatlari auditorlik tashkilotining arxiviga majburiy saqlash uchun topshirilishi kerak.
2. Ish hujjatlarining saqlanishi, ularning rasmiylashtirilishi va arxivga topshirilishini auditorlik tashkilotining rahbari yoki u tomonidan vakolat berilgan shaxs tashkil qiladi. O’tkazilayotgan yoki o’tkazilgan auditni qayd qiluvchi ish hujjatlarining mazkur xo’jalik yurituvchi sub’ektning audit qilinishi bilan band bo’lmagan auditorlik tashkilotining xodimlariga berilishiga, qoidaga ko’ra, yo’l qo’yilmasligi kerak.
3. Auditorlik tashkiloti ish hujjatlarining ishonchli saqlanishini ta’minlashi shart. Saqlash muddati qonunchilik asosida belgilanadi. Ish hujjatlarining yo’qolishi yoki yo’q bo’lishi hollarida auditorlik tashkilotining rahbari - natijalari tegishli dalolatnoma bilan rasmiylashtiriluvchi xizmat tergovini tayinlashi kerak.
4. Ish hujjatlarining auditorlik tashkilotidan olinishi O’zbekiston Respublikasi qonunchiligida belgilangan hollarda va tartibda, faqatgina unga vakolatli bo’lgan organlar tomonidan amalga oshirilishi mumkin.
"Auditni hujjatlashtirish" audit milliy standartiga ILOVA
Auditorlik tashkilotining ish hujjatlari tarkibiga kiritilishi mumkin bo’lgan hujjatlarning taxminiy ro’yxati
1. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning tashkiliy-huquqiy va tashkiliy tarkibiga doir axborot.
2. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning ta’sis hujjatlaridan, shuningdek boshqa muhim yuridik hujjatlardan ko’chirmalar yoki ko’chirma nusxalar.
3. Auditni rejalashtirish to’g’risidagi hujjatlar, shu jumladan, audit dasturlari va unga oid o’zgartishlar.
4. Buxgalteriyahisobi va ichki nazorat tizimlarini tushunishning auditor tomonidan isbotlari.
5. Xo’jalik operatsiyalari va buxgalteriyahisobi hisobvaraqlari bo’yicha qoldiqlarning tahlili.
6. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning faoliyati (biznesi) muhim ko’rsatkichlari va tamoyillari tahlili.
7. o’tkazilgan auditorlik tekshirishlari tusi, o’tkazilish sanasi vahajmihamda ularning natijalari to’g’risidagi yozuvlar.
8. Yordamchilar tomonidan bajariladigan ishlar nazorat qilingani va tahlil etilganiga oid ma’lumotlar.
9. Auditorlik tekshirishlarini amalga oshirgan shaxslar va ularning bajarilishi vaqtiga oid ma’lumotlar.
10. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning auditi o’tkazilishi munosabati bilan boshqa auditorlik tashkilotlari, ekspertlar va uchinchi shaxslar bilan olib borilgan yozishmalarning ko’chirma nusxalari.
11. Xo’jalik yurituvchi sub’ekt bilan audit jarayonida yuzaga keluvchi, shu jumladan, audit o’tkazish shartlari masalalari bo’yicha uchrashuvlar vaqtidagi yozishmalar yoki muhokama yozuvlarining ko’chirma nusxalari.
12. Xo’jalik yurituvchi sub’ektdan olingan tasdiqlash xatlari.
13. Audit natijalari bo’yicha auditorlik tashkiloti tomonidan chiqarilgan xulosalar.
14. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning buxgalteriya va o’zga xil moliyaviy hujjatlarining ko’chirma nusxalari.
Moliyaviy hisobot tuzilgan sanadan keyingi hodisalar. Moliyaviy hisobot e’lon qilingan sanadan keyin yuz bergan dalillarni aniqlash. Moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditorlik tashkiloti mazkur moliyaviy hisobot ga tegishli so’rovlar yo’nalishiga taalluqli hech qanday majburiyatga ega bo’lmaydi. Agar moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditorlik tashkiloti tekshirilayotganhisobot davriga tegishli bo’lgan hamda moliyaviy hisobot ga tuzatishlar kiritishni va unda axborotlarni oshkor qilishni talab etadigan hodisalar haqida xabar topsa, auditorlik tashkiloti moliyaviy hisobot ni qayta ko’rib chiqish zarurligi masalasini ko’rib chiqishi, uni xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati bilan muhokama qilishi va mazkur holatlarda maqsadga muvofiq bo’lgan chora-tadbirlar ko’rishi lozim.
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobot ni qayta ko’rib chiqayotgan bo’lsa, auditorlik tashkiloti xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati bilan birgalikda ilgari taqdim etilgan moliyaviy hisobot bilan auditorlik xulosasini olgan barcha kishilarni yuzaga kelgan vaziyathaqida xabardor qilishga doir tadbirlarni bajarishi hamda qayta ko’rib chiqilgan moliyaviy hisobot bo’yicha yangi auditorlik xulosasini taqdim etishi kerak. Mazkur standartda quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi:
Tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobotiga ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan keyingi hodisalarga taalluqli savollar. Bunday savollar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Auditorlik tanlash tushunchasi. Korxonadagi buxgalteriya hisobi va ichki nazorat ahvoli-ning auditor tomonidan to’g’ri baholanishi uning barcha keyingi ishlari muvaffaqiyatining garovidir. Chunki, agar auditorda mijoz hisobotini o’rganish va xodimlar bilan suhbat o’tkazish natijasida, hisobot to’g’ri va ishonchli birlamchi ma’lumotlar asosida tuzilganligiga mutlaqo ishonch hosil bo’lsa, u dastlabki hujjatlar va hisob registrlarini tanlab tekshiruvdan o’tkazishi mumkin.
