Buxgalteriya hisobi, auditorlik faoliyati, buxgalter va auditor kasblari haqida tushuncha

19-modda. Xususiy kapitalni hisobga olish
19-modda xususiy kapital va uni hisobga olishning huquqiy maqomini belgilaydi. Bu moddaga muvofiq korxonaning xususiy kapitali ustav fondidan(ustav kapitalidan), qo‘shilgan, zaxira kapitalidan va taqsimlanmagan foydadan tashkil topadi.
Ushbu modda oldingi tahrirdagi shunday nomlangan 14-modda bo‘lib, xususiy kapital tarkibini tavsiflashda «ustav fondi» tushunchasi kiritilgan.
Ustav fondi (ustav kapitali) korxona ta’sischilari tomonidan, uning ta’sis hujjatlarida belgilangan hajmdagi ulushlar (pul ifodasidagi) yig‘indisidan iboratdir. Ustav fondiga (ustav kapitaliga) ulush sifatida qo‘shiladigan moddiy va nomoddiy aktivlar ta’sischilar yoki direktorlar kengashi kelishuvi bo‘yicha ularning real qiymatiga asosan baholanadi. Shuningdek, «qonunda nazarda tutilgan hollarda esa, baholovchi tashkilot tomonidan baholanishi kerak» degan qo‘shimcha kiritilgan.
Qo‘shilgan kapital aкsiyalarni nominal qiymatidan baland narxlarda dastlabki sotishdan olinadigan emissiya daromadini bildiradi (aкsiyadorlik jamiyatlarida). Yangi tahrirda «ekvivalenti chet el valyutasida ifodalangan ustav fondini (ustav kapitalini) shakllantirish jarayonida yuzaga keladigan kurs farqini» ham qo‘shilgan kapital tarkibida aks ettirish belgilangan.
Oldingi tahrirda «Zaxira kapitali mol-mulkni qayta baholash chog‘ida hosil bo‘ladigan inflyatsiya zaxiralarini, shuningdek tekinga olingan mol-mulk qiymatini aks ettiradi» deb tavsiflangan. Yangi tahrirda: «mol-mulk» tushunchasi o‘rniga «uzoq muddatli aktivlar» tushunchasi kiritilib, aniqlashtirilgan. Shuningdek, «qonun hujjatlarida va ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan miqdorlarda sof foydadan ajratmalar» hisobiga ham ko‘paytirilishi to‘g‘risida qo‘shimcha kiritilgan.
Taqsimlanmagan foyda jamg‘arilayotgan foydani bildiradi va u ustav fondiga (ustav kapitaliga) o‘tkazilishi ham mumkin (mulkdorlar qaroriga muvofiq).
Ustav fondi (ustav kapitali)ning buxgalteriya hisobida aks ettirilgan summasi uning ta’sis hujjatlarida belgilangan summasiga teng bo‘lishi shart. Agar yuridik shaxs ustav fondini (ustav kapitalini) ko‘paytirishga qaror qilsa, u belgilangan tartibda ta’sis hujjatlariga ham o‘zgartirish kiritib, ularni qayta ro‘yxatdan o‘tkazishi lozim.