|
Anton Chexov
248
hazilkash odam, meni hamda bizning ikkovi-
mizga juda yaqin bo‘lgan bir muhtaram xonim-
ni kulgi qilib surat chizibdi. Bu ishda mening
hech bir aybim yo‘qligiga sizni ishontirmoqni
o‘z burchim deb bilaman. Bu xilda hazilning
ro‘y berishi uchun mening tomonimdan hech
qanday sabab sodir bo‘lgan emas, aksincha,
men o‘zimni hamma vaqt odobli bir odamdek
tutaman.
Kovalenko qovog‘ini solib, indamasdan o‘tir-
di. Belikov yana biroz jim qolgach, ohista va
qay g‘uli ovoz bilan so‘zida davom etdi:
– Men sizga yana ba’zi bir so‘zlarni aytmoq-
chi edim. Men ko‘pdan beri xizmat qilaman, siz
bo‘lsangiz xizmatni yaqindagina boshlagansiz,
shuning uchun, o‘zingizdan katta o‘rtog‘ingiz
sifatida sizni ogohlantirib qo‘yishni o‘z burchim
deb bildim. Chunonchi siz velosiped minib yu-
rar ekansiz, holbuki, bu yoshlarning tarbiya-
chisi bo‘lgan bir kishi uchun butunlay kelish-
maydigan qiliq.
– Nega axir! – deb so‘radi Kovalenko yo‘g‘on
ovoz bilan.
– Aytib o‘tirishga hojat ham bormi, Mixail
Savvich, o‘zi ravshan emasmi?! Muallim velo-
siped minib yurgandan keyin, o‘quvchi nimalar-
ni qilmaydi? O‘quvchilar odamning boshiga
chiqib yuradigan bo‘ladilar! Modomiki, rasmiy
farmoyish bilan ruxsat etilmagan ekan, yara-
maydi. Kecha mening jon-ponim chiqib ketdi.
Singlingiz velosiped minib ketayotganini ko‘rib,
Buqalamun
249
ko‘zlarim tinib ketdi, ayol kishining yoki qiz bo-
laning velosiped minishi juda ham xunuk!
– Nima demoqchisiz o‘zi?
Men faqat sizni ogohlantirib qo‘ymoqchiman,
Mixail Savvich. Siz yoshsiz, sizning istiqbolin-
giz hali oldinda, sizga juda ham ehtiyot bo‘lmoq
kerak, holbuki, siz shu darajada beparvosizki,
asti qo‘yavering! Siz gul tikilgan ko‘ylaklar ki-
yib, ko‘cha-ko‘yda hamma vaqt allaqanday ki-
toblar ko‘tarib yurasiz, endi mana – velosiped
minishni ham chiqardingiz. Singlingiz bilan ve-
losipedda sayr qilib yurganingizni direktor bilib
qolsa, nozirning qulog‘iga ham yetadi... Bun-
dan yaxshi ish chiqadimi?
– Singlim bilan velosipedda sayr qilib yu-
rishimizning hech kimga daxli yo‘q! – dedi Kova-
lenko va qizarib ketdi. – Mening uy ishimga va
oila masalalarimizga aralashadigan odamni
men moxovga oshno qilib qo‘yaman.
Belikovning rangi o‘chib, o‘rnidan turdi.
– Siz, men bilan shu yo‘sinda gaplashadigan
bo‘lsangiz, men suhbatni davom ettirolmay-
man! – dedi u. – Sizdan o‘tinamanki, mening
huzurimda boshliqlar xususida bu xil so‘zlar-
ni hech gapirmang. Siz hukumat ma’murlariga
hurmat bilan qarashingiz kerak.
Kovalenko Belikovga jahl bilan qarab turib:
– Hukumat ma’murlari to‘g‘risida nima yo-
mon gap gapirdim? – deb so‘radi. – O‘tinaman,
meni tinch qo‘ying. Men vijdonli bir odamman
va sizdek janob bilan gaplashishni xohlamay-
man. Men chaqimchilarni yomon ko‘raman.
Anton Chexov
250
Belikov tajang bo‘lib gangidi va yuzlarida
dahshat alomatlari bo‘lgani holda, shoshilib ki-
yina boshladi. U, bu xil dag‘al gaplarni umrida
birinchi eshitishi edi.
Dahlizdan zinaning ayvonchasiga chiqarkan:
– Nima desangiz deyavering, – dedi u, – sizga
shuni aytib qo‘ymog‘im kerak: ehtimol bizning
suhbatimizni birorta odam eshitgandir, bu-
ning natijasida bizning so‘zlarimizga boshqa xil
ma’no bermasliklari uchun hamda biror balo
chiqib qolmasligi uchun, men suhbatimizning
mazmunini... eng muhim nuqtalarini direktor
janoblariga ma’lum qilmog‘im lozim. Bu mening
vazifam.
– Ma’lum qilaman? Bor, ma’lumotingni be-
raver! – Kovalenko uning yoqasidan ushlab
pastga itarib yubordi, u kalishlarini tapirlatib
zinadan quyiga yumalab ketdi. Zina baland va
tik edi, lekin u, salomat tushib oldi; o‘rnidan
turib, ko‘zoynagining butunligini bilmoqchi
bo‘lib, burnini ushlab ko‘rdi. U zinadan pastga
yumalab tushayotgan paytda ikkita xonim bi-
lan birga Varenka kirib keldi. Ular pastda turib
tomosha qilardilar. Belikov uchun hammadan
yomoni ham shu edi. Bo‘yni ostida qo lishi, ikki
oyog‘idan ajralishi – bu xilda masxara bo‘lish-
dan yaxshiroq edi. Endi bu gap butun shaharga
tarqaladi, direktorning, nozirning qulog‘iga
borib yetadi. Oh, bir balo chiqmasin-da! Yangi
hajviy rasmlar yasaladi va butun ish oqibatida
xizmatdan iste’fo berib chiqishga buyurishadi...
Do'stlaringiz bilan baham: |
