Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Tobe bo‘lakning hokim bo‘lakka bog‘lanish yo‘llari
Tobe bo‘lak hokim bo‘lak bilan kelishik, egalik, shaxs-son qo‘shimchalari, ko‘makchilar va ohang yordamida bog‘lanadi. Bunday bog‘lanish ikki xil sintaktik birlikni vujudga keltiradi: a) gap; b) so‘z birikmasi.
Shaxs-son qo‘shimchalari yordamidagi bog‘lanish gapni, qolgan vositalar yordamidagi bog‘lanish so‘z birikmasini hosil qiladi.
Solishtiring: Gul ochildi (shaxs-son, zamon qo‘shimchasi -di yordamida bog‘lanyapti) - gap. Gulning ochilishi (qaratqich va egalik qo‘shimchasi yordamida bog‘lanyapti) - so‘z birikmasi.
So‘z birikmasi
Eslab qoling. Tobe bo‘lakning hokim bo‘lakka kelishik, egalik qo‘shimchalari, ko‘makchilar va tobelashtiruvchi ohang yordamida bog‘lanishi so‘z birikmasi deyiladi.
So‘z birikmasida doimo ikki qism bo‘ladi. Ularning bittasi tobe, ikkinchisi esa hokim bo‘ladi. Tobe bo‘lak hokim bo‘lakka ma’lum bog‘lovchi vosita yordamida bog‘lanadi. Demak, bog‘lovchi vosita tobe bo‘lak oxiriga qo‘shiladi. Bundan faqat egalik qo‘shimchasi yordamida bog‘langani mustasno. Egalik qo‘shimchasi hokim bo‘lak oxiriga qo‘shiladi. Tobe bo‘lak esa qaratqich kelishigida turadi. Ba’zan qaratqich kelishigi ifodalanmasligi ham mumkin. Masalan, litseyning bog‘i – litsey bog‘i.
Bundan ko‘rinadiki, so‘z birikmasida tobe bo‘lak bilan hokim bo‘lakning joylashish o‘rni ham aniq bo‘ladi. Tobe bo‘lak oldin, hokim bo‘lak esa keyin keladi.
Juda muhim. Tobe bo‘lakni hokim bo‘lakka bog‘lovchi vositaning qo‘shilish o‘rni ikki xil bo‘ladi: kelishik, ko‘makchi va ohang tobe qismga, egalik qo‘shimchasi esa hokim qismga qo‘shiladi. Uni quyidagi sxemada ko‘rsatish mumkin:
1 .

kelishik
ko‘makchi

o hang
2.


a) qaratqich kelishigi b) egalik qo‘shimchasi
Tobe bo‘lakning hokim bo‘lakka kelishik qo‘shimchalari yoki ko‘makchilar yordamida bog‘lanishi va ularning sinonimiyasi
Tobe bo‘lak hokim bo‘lakka bir yoki bir nechta kelishik qo‘shimchalari yordamida bog‘lanishi mumkin.
Agar hokim bo‘lak egalik qo‘shimchasidagi ot bilan ifodalangan bo‘lsa, tobe bo‘lak faqat qaratqich kelishigidagi ot bilan ifodalanadi:


ning -im (-m)
-ing (ng)
-i (-si)
Ba’zan qaratqich kelishigi ifodalanmasa ham, uning izi bilinib turadi:
- im (-m)
- ing (ng)
-i (si)
Agar hokim bo‘lak belgi bildiruvchi so‘zlar bilan ifodalanib, qiyoslashga asos vazifasini bajarsa, qiyoslanuvchi so‘z chiqish kelishigi orqali bog‘lanadi. Uni quyidagi sxema orqali ifodalash mumkin:

dan
Masalan, Oydan go‘zal; asaldan shirin; otdan baland kabi.

Agar hokim bo‘lak fe’l bilan ifodalansa, shu fe’lning ma’no talabiga ko‘ra tobe bo‘lak bir necha kelishik qo‘shimchalari orqali bog‘lanadi. Uni quyidagi sxema orqali ko‘rsatish mumkin:

-
-ni

-dan Masalan, uzum yе, uzumni yе; uzumdan yе.
Bularning birinchisida har qanday uzum, ikkinchisida so‘zlovchi bilan tinglovchi uchun ma’lum bo‘lgan aniq uzum va uning hammasi, uchinchisida so‘zlovchi bilan tinglovchi uchun ma’lum bo‘lgan aniq uzum va undan bir qism ma’nosi ifodalanadi.