Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet134/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Ona tili (6-sinf)
Narsalarning son-sanog‘i va tartibini bildirib, qancha?, necha?, nechanchi? kabi so‘roqlarga javob bo‘ladigan so‘zlar son deyiladi.
Sonning ma’no guruhlari
Ona tili (6-sinf)
Sonlar narsalar, belgi-xususiyatlar, harakat-holatlarning miqdori yoki tartibini bildiradi. Shunga ko‘ra sonlar ikki guruhga bo‘linadi: 1) miqdor sonlar; 2) tartib sonlar.
Miqdor sonlar qanday miqdorni bildirishiga ko‘ra oltiga bo‘linadi:

  1. Sanoq son. 4. Jamlovchi son.

  2. Dona son. 5. Taqsim son.

  3. Chama son. 6. Kasr son

Son-sanoqni bildiruvchi sonlar sanoq sonlar deyiladi. Sanoq sonlar yozuvda, ko‘pincha, arab raqami bilan yoziladi.
Narsalarning miqdorini donalab ifodalaydigan sonlar dona son deyiladi. Ular –ta qo‘shimchasi yordamida yasaladi.
Donalash ma’nosi –ta qo‘shimchasidan tashqari dona so‘zi bilan ham ifodalanadi.
Donalab sanalayotgan narsalarning turini ta’kidlash uchun –ta qo‘shimchasi o‘rnida bosh (hayvonlar), nafar (shaxslar), tup (o‘simliklar), litr (suyuqlik), gramm (og‘irlik) kabi so‘zlar ham ishlatiladi.
Narsaning miqdorini taxminlab, chamalab ko‘rsatadigan sonlarga chama son deyiladi. Ular –tacha, -lab, -larcha kabi qo‘shimchalar yordamida yasaladi.
Narsalarning miqdorini jamlab ko‘rsatadigan sonlar jamlovchi sonlar deyiladi. Ular –ov, -ala, -ovlon kabi qo‘shimchalar yordamida yasaladi.
ov, -ala qo‘shimchalari faqat ikkidan o‘ngacha bo‘lgan sonlarga qo‘shilib, jamlik ma’nosini ifodalaydi. Bu qo‘shimchalar unli bilan tugagan sanoq sonlarga qo‘shilganda asos qismdagi i unlisi tushib qoladi.
Narsalarning miqdorini taqsimlab ko‘rsatadigan sonlarga taqsim son deyiladi. Ular –tadan qo‘shimchasi yordamida yasaladi.
Butun miqdorning qismini ifodalovchi sonlar kasr son deyiladi. Butun miqdorni bildiruvchi qism ko‘pincha chiqish kelishigida keladi: o‘ndan bir, uchdan ikki.
1/2 ,1/4,1/8 ifodalari ikkidan bir, to‘rtdan bir, sakkizdan bir tarzida, shuningdek, yarim, chorak, nimchorak tarzida o‘qiladi.
Sanoq son bilan sanaladigan narsalarni ifodalovchi so‘z o‘rtasida qo‘llanilib, bu narsaning o‘lchovini bildiradigan so‘zlar hisob so‘zlari sanaladi.
Narsalarning ketma-ketlik tartibini bildiradigan sonlar tartib sonlar deyiladi. U –(i)nchi qo‘shimchasi yordamida yasaladi.
Tartib sonlar arab raqami bilan yozilganda –(i)nchi qo‘shimchasi o‘rnida arab raqamidan so‘ng chiziqcha yoziladi: 9-sinf, 30-dekabr. Tartib sonlar rim raqamlari bilan ifodalanganda chiziqcha qo‘yilmaydi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish