Бухоро давлат университети

Саримсоқ пиёзи - Allium sativum.L.
Бўйи 100 см гача борадиган кўп йиллик ўтсимон ўсимлик. Пиёзи тухумсимон шаклда бўлиб, 7 донадан 30 донагача борадиган майда - майда пиёзчалар ташкил топган. Бу паллалари оқиш рангда бўладиган, пардадек умумий пўст билан ўралган. Паллалари ҳам, ўз навбатида пушти ёки бинафша ранг пўст билан қопланган узунлиги 4 см гача боради. Поялари тахминан ярмига қадар барг қинлари билан ўралган, устки қисми гуллагунича ҳалқага ўхшаб қайрилиб туради. Гуллари узун бандли бўлиб, соябонсимон тўпгул ҳосил қилади. Одатда мева ва уруғ тугмайди.
Саримсоқ пиёзи жаҳоннинг кўп мамлакатларида, жумладан Ўрта Осиёнинг ҳамма районларида.
Саримсоқ пиёзи таркибида 0,3% гача аланин 0,4% гача эфир мойи, 0,06% атрофида ёғли мой фитостерин, азотли моддалар, фитонцидлар анчагина миқдорда аскарбинат кислота бор.
Саримсоқ пиёзи таркибида моддалар меъда ичак йўлини ишини кучайтиради, ўт сийдик ҳайдайдиган, оғриқ қолдирадиган, балғам кўчирадиган ва бактерацид хусусиятларга эга.
Спаржалар оиласи - Asparagaceae
Бу оилага 23 туркум, 230 тур ўсимлик мансуб бўлиб, оила вакиллари яхши ривожланган илдизпояли, кўп йиллик ўт ўсимлик.
Поялари тик ўсувчи, баъзан шакли ўзгарган каладодийларибўлиб, барг вазифаси ни бажаради. Тўпгуллар сочоқ, гулқўрғони бирикиб ўсган. Меваси резавор.
Спаржа туркуми (Asparagus) нинг 120 тури бор. Шундан Ўрта Осиёда 24, республикамизда 7 тури учрайди. Бу туркумнинг вакиллари чала бута ўсимликлардир. Барглари майда, пардасимон тангачага айланган. Гуллари айрим жинсли. Бир ёки икки уйли ўсимлик. Гулқўрғони қўнғироқсимон 6 та баргчаси бирикиб ўсган. Меваси шарсимон хўл мева.

Май марваридгули - Сonvallaria majalis L.

Марваридгул ўсимлиги Кавказ ва Узоқ Шарқ ўрмонларида тарқалган. Илдизпояли ўт ўсимлик. Пояси шохланмайди, барглари ёйсимон томирланган, оддий. Гуллари унчалик катта эмас, хушбўй оқ гуллар, тожбаргли бир томонлама шингилга тўрланган.

Гул формуласи Р₍₆₎ А₍₃₊₃₎ G₍₃₎
Меваси қизил рангда, резавор мева. Уруғи эндоспермли. Марваридгул баргларидан юрак гликозидлари олинади, шунингдек сапонинлар ҳам тўпланади. Тиббиётда юрак касалликларини даволашда кенг ишлатилади. Гулларидан олинган эфир мойлари парфюмерияда қўлланилади.