Бухоро давлат университети

Қисқача хулосалар

Экологик тахлилнинг асосий вазифаси лойиха натижасида юзага келиши мумкин бўлган потенциал зарарни олдиндан белгилаш ва унинг таъсирини юмшатиш ѐки батамом тугатиш йўлларини топишдир. Агар экосистемага лойиханинг салбий таъсири меъѐрдан юқори бўлса ва буни тузатиб бўлмаса, одатда, лойихадан воз

кечилади. Экологик тахлил нисбатан ортиқча

136

харажатларсиз лойиханинг салбий экологик оқибатларини олдини олиш имконини беради. Лойихалар экосистемани мухофаза қилиш бўйича халқаро мажбуриятларнинг бузилишига олиб келмаслиги зарур.

Экосистемани сақлаш талабига кўра, лойихалар тўлиқ ва қисман экологик тахлил қилиниши зарур бўлган ва атроф-мухитга таъсири бахоланиши шарт бўлмаган

турларга бўлинади. Лойихаларнинг экологик оқибатларини иқтисодий бахолашда экологик оқибат таъсирида зарар кўрган одамларга тўланадиган товон пули, атроф-мухитни ифлослантиргани учун тўланадиган маблағлар экологик тадбирларнинг иқтисодий самарасини аниқлаш мезонлари бўлиши мумкин. Лойиха атроф-мухит холатини бузса, экологик тадбирлар харажатлари уни амалга оширувчи томонидан қопланиши шарт. Давлат томонидан амалга оширилса, экологик тадбирларга харажатлар давлат бюджетидан қопланади.

Селга қарши иншоот лойихасининг харажатлар манбаи хам давлат бюджетидир. Харажатлар манбаларини вужудга келтириш учун корхоналарга нисбатан атроф-мухитга ифлослантирувчи моддалар чиқарганлиги учун (модда турига қараб) турлича тўлов меъѐртивлари қўлланилади. Атроф-мухитга ифлослантирувчи модда чиқариш хуқуқини сотиб олиш усули лойихаларнинг экологик хавфсизлигини таъминлашга ундовчи прогрессив воситалардан биридир.

Назорат ва мухокама учун саволлар

1. 
   Экологик тахлилиниг мохияти ва вазифасини тушунтириб беринг.
   

2. 
   Лойихаларнинг салбий экологик оқибатларини бартараф қилиш йўллари қандай?
   

3. 
   Атроф-мухитга таъсири тўлиқ ва қисман тахлил қилиниши зарур бўлган лойихалар турларини санаб ўтинг.
   

4. 
   Лойихаларнинг экологик оқибатларини иқтисодий бахолаш муаммолари нимада?
   

137

5. 
   Экологик лойихалар харажатларини қоплаш манбаларига изох беринг.
   

5. 
   Нормативдан юқори бўлган чиқиндиларни сотиб олиш тажрибасининг мохияти нимада?
   
6. 
   ЭКОСАН қандай компания?
   
7. 
   ЭКОСАННИ мақсади нималардан иборат?
   
8. 
   Экологик лойихалар қандай тузилади?
   

5. 
   Хар қандай лойихалар хам экологияга таъсир кўрсата оладими?