Бухоро давлат университети органик ва физколлоид кимё кафедра нефть ва газ кимёси фанидан

6. Нефтни қайта ишлашда ҳосил бўлган тўйинмаган 
углеводородлар
Тўйинмаган бирикмалар хом нефтда асосан юқори
ҳароратда қайнайдиган фракцияларда жуда кам миқдорда
учрайди. Аммо улар нефтни қайта ишлаш жараёнларида ҳосил 
бўлади ва нефт кимёвий ҳамда асосий органик синтез учун 
муҳим хом ашё бўлиб ҳисобланади. Нефтдан тўйинмаган 
бирикмалар олиш жараёнларининг 
икки гуруҳи мавжуд
:
биринчиси
бу бирикмалар қўшимча маҳсулот бўлган жараён, 
иккинчиси
бу бирикмаларни максимал ишлаб чиқаришга
қаратилган махсус жараён. 
Биринчи гуруҳга
термик ва каталитик 
крекинг, риформинг ва нефт қолдиқларини кокслаш
жараёнлари киради, уларнинг асосий вазифаси ёқилғи ва нефт
коксини ишлаб чиқаришдир.
Иккинчи гуруҳга 
пиролизлаш,
паст молекулали алкенларни полимерлаш, алканларни 
дегидрогенлаш 
ҳамда 
металлоорганик 
катализаторлар 
иштирокида юқори алкенларни синтез қилиш жараёнлари 
киради.

---

---

Тўйинмаган углеводородларнинг хоссалари 

---

Саноат миқиёсида нефтни қайта ишлаш
жараёнларида алкенлар– алканлар билан аралашма
тарзида ҳосил бўлади. Уларнинг хоссалари сезиларли 
даражада фарқ қилади, бу эса аралашмаларни 
ажратишда ҳамда индивидуал моддаларни ажратиб
олишда қўлланилади. Нормал тузилишли 1–алкенлар
тегишли алканларга қараганда пастроқ қайнаш ҳамда
суюқланиш ҳароратига ва юқорироқ зичлик ҳамда
синдириш кўрсаткичига эга. Бу пентан ва 1–пентен
мисолида юқоридаги жадвалда ифодаланган.
Тармоқланган алкенлар бошқа изомерларга
қараганда юқорироқ қайнаш ҳамда суюқланиш
ҳароратига ва юқорироқ зичликка эгадирлар. 
Алкенларнинг цис– изомерлари транс– изомерларига 
қараганда юқорироқ ҳарорат билан характерланади.

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---