Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
73 
кўнгилли ўтказиш шакли сифати масаласида 93,7 % болалар салбий муносабат билдирдилар. Кичик 
мактаб ёшдаги ёш енгил атлетикачиларнинг ўқиш ва машғулот даврида мураббийнинг ўрни ва роли 
тўғрисидаги жавобларнинг таҳлили қуйидагиларни кўрсатди. Боланинг енгил атлетика билан 
шуғулланишини давом эттириш тўғрисида қарор қабул қилишда мураббийнинг шахси асосий 
омиллардан бири ҳисобланиди. Мураббийнинг алоҳида этибор бериши болаларга жуда ёқади (100%), 
бутун машқ давомида мураббийнинг эътибор бермаслиги болаларни хафа қилади (98,7%). Болаларнинг 
89% да мураббийга тўлиқ ишончи кузатилади. 87,9 % болалар шахсий ёқимлиликни, 93,7%и ўз 
мураббийидан яхшиси йўқлигига ишонишларини таъкитлайдилар, 98,2 % болаларда ўз мураббийлари 
билан мулоқатга интилиш кучлилиги ва болаларча ёқтириб қолиш ҳолатлари кўринади. Ёш енгил 
атлетикачиларнинг ўз мураббийларига боғланиб қолишлари шу даражада юқорики, мураббийнинг 
қисқа муддатли, айниқса доимий алмаштирилиши боланинг енгил атлетика турлари билан 
шуғулланишини тўхтатиб қўйишга олиб бориши мумкин. Ёш ва малака жиҳатидан фарқ қилмаган 
ҳолда, енгил атлетикачиларнинг фикрига кўра, мураббий эгаллаши зарур бўлган энг муҳим касбий 
спорт этиборлиликдир (90,6%). 
Боларларни спорт мактабларига бириктиришда ота-оналарнинг спорт машғулотларига 
қизиқишлари муҳим роль ўйнайди. Енгил атлетика турлари билан шуғулланишни тўхтитиб қўйган 
болаларнинг ота-оналари билан ўтказилган сўровномалардан аниқландики, кўпчилик ота-оналар 
шахсни шакилланишига ва организмига спортнинг таъсири масалаларида, унинг болаларнинг кундалик 
турмушдаги аҳамияти, спорт тартибининг роли тўғрисида етарлича билимга эга эмаслар. Мактабда 
болаларнинг ўзлаштиришлари паст бўлган холларда жазолашнинг энг кўп тарқалган тури, боланинг 
машқларда иштирок этишдан четлаштирилиши ҳисобланади, бунда енгил атлетика турлари яхши ёки 
қониқарли даражада ўқишга халақит беради деб ҳисобланади. Умуман олганда, ўтказилган сўровнома 
кўрсатдики, болаларнинг спорт машқларига ота-оналарнинг муносабатини пассив ижобий деб айтиш 
мумкин. Масалан, айтиб ўтилаётган тажрибалардан кейин барча ота-оналар ўз болаларининг қайтадан 
енгил атлетика билан шуғулланишларига истак билдиришди. Ҳақиқатдан ҳам болаларнинг кўпчиги 
енгил атлетикага қайтишди. 
Олинган маълумотлар болалар ҳаётидаги мураккаб ўтиш даврида уйдагилар, мактабда 
ўқитувчилар томонидан қўллаб қувватлаш камлиги, шунингдек ҳар бир болага мураббийлар тамонидан 
якка тартибда ёндашувнинг етарли эмаслигини кўрсатади. Қуйилган мақсадларга эришиш учун 
педагогик тажрибада куйидаги вазифалар амалга оширилди: 
1) ёш енгил атлетикачиларниг шахсий –мотивацион ривожланиши учун бола шахсига таъсир 
кўрсатишнинг ташкилий ва психологик–педагогик усуллари мажмуаси ишлаб чиқилди; 
2) дастурни рўёбга чикариш жараёнида, спорт машғулотларига қизиқишни уйғотиш ва қўллаб-
қувватлашга алоҳида эътибор қаратилди; 
3) болаларни доимий машқларга ва мусобақаларга қизиқишларини кучайтириш учун спорт 
характеридаги аҳамиятли қадриятлар доирасини кенгайтириш; 
4) одамнинг организми ва шахсий сифатларига спорт машғулотларининг таъсири тўғрисида 
жисмоний маданиятни тарғиб қилиш бўйича ўқувчилар ва уларнинг ота-оналари билан доимий 
равишда маърифий ишлар олиб бориш.