Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
124 
o'yinlarning eng asosiy mazmuni o'ynovchilarning harakatlanishi va turli-tuman harakati hisoblanadi. Uni 
to'g'ri boshqarib borilganda o`quvchilar organizmni boshqa sistemalari va nafas olish, mushak, yurak-qon 
tomirlariga samarali ta'sir ko'rsatadi. Harakatli o'yinlar funksional faoliyatini oshiradi, tanadagi har xil yirik va 
mayda mushaklarga xilma-xil dinamik ishlarni jalb qiladi, bo'g'inlardagi harakatchanlikni oshiradi. O'yinda 
qo'llaniladigan jismoniy mashqlar ta'siri ostida moddalar almashuvi har tomonlama faollashadi. Mushak ishi 
ichki sekretsiya bezlarining vazifalarini kuchaytiradi. Shug'ullanuvchilarning jismoniy tayyorgarligi va yosh 
xususiyatlarini hisobga olish bilan faqatgina mashg'ulot to'g'ri tashkil qilingandagina, harakatli o'yinlar yordam 
beradigan gigiyenik va sog'lomlashtirish ahamiyatiga ega bo'lishi mumkin. Harakatli o'yinlarda yuklamani 
aniq taqsimlash imkoniyati chegaralangan, chunki har bir o'yin qatnashchisining tayyorgarligini oldindan bilish 
imkoniyati yo'q. O'yinda doimiy ravishda o'zgarib turuvchi holat, yuqori jo'shqinlikdagi o'zaro harakatning 
ayrim o'yin qatnashchilaridan mashqning mazmuni dasturga kiritilmasa, yuklamaning o'lchami hamda 
yo'nalishini aniq tartibga solishga imkon bermaydi. Shug'ullanuvchilarning asab sistemasiga o'yin samarali 
ta'sir ko'rsatib borishida, optimal yuklama berish yo'li orqali erishiladi, shuningdek o'yin shunday tashkil 
qilinishi o'ynovchilarda ijobiy, ruhiy kechinmalarni keltirib chiqaradi o'yinni yomon tashkil qilinishi, salbiy 
ruhiy kechinmalarga olib keladi, asab jarayonlarining normal ishlashi buziladi, stresslar (qattiq hayajonlanish) 
paydo bo'ladi, bu esa salomatlikka zarar yetkazadi. O’yin faoliyati bolani quvontiradi, harakatli o’yin 
favqulotda hursandchilikning xilma-xil vaziyatlari ayniqsa ijobiy hislar uyg`otishda xizmat qiladi. Ulkan 
tarbiyaviy kuch ana shu quvonchli emotsiyalar manbaidadir. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar uchun 
o’yin katta ahamiyatga ega, o’yin ular uchun mehnat, o’yin ular uchun tarbiyaning muhim omillaridan biridir. 
Harakatli o’yinlar rolining muhimliligi ular tuzilishi, mazmunini sinchiklab, taxlil qilish va shunga muvofiq 
turli yoshdagi bolalar uchun tanlashni talab etadi. Har qanday o’yin xoh u ijodiy, didaktik, musiqali, 
shuningdek, harakatli bo’lmasin bolalarning atrof-muhitini bilishida o’ziga xos vosita hisoblanadi. Yuqоridagi 
fikrlarga хulоsa qilgan hоlda; Bolalar tarbiyasini xalq milliy o’yinlari bilan hamohanglikda olib borish, o’sib 
kelayotgan yosh avlodni nafaqat jismoniy chaqqonlik, tezkorlik sifatlarini, milliy o’yinlarimiz, 
qadriyatlarimizni shakillanishiga xizmat qiladi.