Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
103 
Hozirgi jarayonda bolalar sportini rivojlantirish munosabati bilan umumta’lim maktablarida sport turlari 
bo‘yicha maxsus sport sinflari tashkil qilinib, bolalar-o‘smirlar sport maktablarining faoliyatini yanada 
yaxshilash masalasi ko‘rib chiqilmoqda. SHahar, tuman va viloyat markazlarida hokimliklar huzuridagi bolalar 
sportini rivojlantirish jamg‘armalari tomonidan maxsus bitimlar asosida bolalar sportini yangi, yuqori 
bosqichga ko‘tarish bo‘yicha imkoniyatlar yaratib berilayotganligi quvonarli holdir.
Turli yoshdagi bolalar o‘rtasida sport musobaqalarini tashkil qilish alohida xususiyatlarga ega. Yosh 
bolalar musobaqa degan tushunchani eshitib, bu nima, degan savolni berishlari tabiiy. Musobaqa 
tushunchasiga har hil yondashish mumkin. Masalan, jamoalar o‘rtasida sport turlari musobaqasi, yakka tartibda 
kurash musobaqasi yoki ish jarayonida oldindan belgilangan sport turlari asosida o‘zaro musobaqalashuv 
kabilar. Lekin sport musobaqasi murakkab jarayon bo‘lib, unda sportchining ko‘p yillik mashaqqatli mehnati 
natijalari o‘zining amaliy ifodasini topadi. Sport musobaqasi o‘quv mashg‘ulot jarayonida qilingan mehnat 
bilan birga sport sohasida qo‘yilgan maqsadlarning bajarilishi, erishilgan amaliy natijalarni ham 
oydinlashtiradi. Sport musobaqasi jarayonida o‘sib kelayotgan yosh avlodni tarbiyalashda quyidagi fazilatlarni 
rivojlantirish nazarda tutiladi: 
- o‘sib kelayotgan yosh avlodni O‘zbekiston milliy istiqlol g‘oyalariga tayangan holda tarbiyalash; 
- yosh avlodning sog‘lig‘ini mustahkamlash, issiq-sovuqqa chidamli, o‘sib kelayotgan organizmni 
yanada rivojlantirish, hayotda uchraydigan turli-tuman jismoniy sifat va yo‘nalishlarini tarkib toptirish; 
- umumta’lim maktablarida tahsil olayotgan o‘quvchilarni muntazam sport mashg‘ulotlariga jalb qilish, 
jumladan, sharqona yakka kurash sport turlarini rivojlantirish, bu borada o‘quvchilarning yashash joylarida 
mashg‘ulotlar tashkil qilish; 
- yosh sportchilarning sport mashg‘ulotlariga qiziqishlarini, rivojlantirish va ularda sog‘lom turmush 
tarzini shakllantirish; 
- umumta’lim maktablarida ommaviy sportni rivojlantrish, sport mashq jarayonini tashkil qilish 
to‘g‘risidagi ishlarni maromiga etkazish; 
- o‘quvchilar o‘rtasida sport turlarini keng ko‘lamda ommaviy tus olishini targ‘ibot va tashviqot qilish 
va hokazo. 
Musobaqalar muvaffaqiyatli o‘tishi uchun quyidagi pedagogik talablariga javob berishi kerak: 
- o‘quv-mashq, to‘garak jarayonining yakuni bo‘lishi; 
- musobaqa oldidan ishtirokchilarga, ya’ni o‘quvchilarga etkazilgan dastur, reja asosida bo‘lishi; 
- musobaqalarda sport turlari bo‘yicha qoida qonunlarga rioya etilishi. 
Umumta’lim maktablarida tahsil olayotgan o‘quvchilar orasida sportga moyilligi va iqtidori bo‘lgan 
bolalarni tanlab olishning yo‘llari ko‘p. Lekin ularni sport turlariga yo‘llash bir oz murakkabdir. Yosh 
organizmning jismoniy tayyorgarligi, jismoniy rivojlanganligi yahshi bo‘lsa-da, ularni muayyan bir sport 
turiga yo‘llash qiyin. Chunki ularning umumiy tayyorgarligi, sportga bo‘lgan qiziqishlarining o‘zi bir oz 
kamlik qiladi. Jismoniy madaniyat va sport mutaxassislari bolalar bilan bir-ikki oy umumiy tarzda 
shug‘ullanib, ularni umumta’lim maktablari jismoniy madaniyat dasturidan o‘rin olgan basketbol, voleybol, 
qo‘l to‘pi, futbol, gimnastika, kurash va engil atletika bo‘limlaridan o‘rin olgan mashqlar bilan shug‘ullantirib 
ko‘rib, undan keyin sport turlariga taqsimlanishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.