Бухоро давлат университети “ИҚтисодиёт” кафедраси

 

---

24 
КЛАСТЕРЛАРНИ ЯРАТИШНИНГ АСОСИЙ ШАРТ-
ШАРОИТЛАРИ 
Ф.М. Рахматуллаева 
БухДУ, доцент, и.ф.н. 
Шахло Насриддиновна Мусулмонова
БухДУ, талаба 
Кластер рақобатбардошликни ошириш ва минтақа ривожланиши учун 
ижобий ўзига хос муҳит ярата оладиган тизимдир. Бундай тизим бир қатор 
ўзига хос белгиларга эга бўлиб, асосийларидан бири хўжалик юритувчи 
субъектларнинг географик жиҳатдан яқин жойлашгани ҳисобланади. 
Туризм бизнесининг хусусиятлари ҳозирги кунда кластер ёндашувининг 
долзарблигини оширади, чунки туризм соҳасига 
тармоқлараро 
алоқаларнинг кенг диапазони, асосан кичик бизнеснинг иштироки, 
туристик маҳсулотнинг номоддий характери, ва бу маҳсулотни ишлаб 
чиқарувчилар ва истеъмолчилар томонидан турлича қабул қилиниши 
хосдир. Кластернинг шаклланиши ва фаолият юритишининг барча умумий 
қонуниятлари туризм соҳасида ўз аксини топади. Бу кластерга кирувчи 
корхоналар ўратсидаги ўзаро алоқаларда, коопреация ва рақобат 
уйғунлигида, уларнинг давлат ва хусусий сектор шерикчилиги асосида 
фаолият юритишида намоён бўлади.
1-расм. Кластерларни яратишнинг асосий шарт-шароитлари
1
Кластер муваффақиятли ва самарали тузилма сифатида шаклланиши 
учун қуйидаги шарт-шароитлар (1-расм) зарурдир: 
1.
Ташаббус – тадбиркорлар, ҳокимият вакиллари, жамоат ташкилотлари, 
таълим муассасаларидан ташаббускор ва ҳокимиятга эга кишилар 
ўзининг обрў-эътибори, ақли, ташкилотчилик қобилиятлари ва билими 
билан кластерларнинг унинг аъзолари ва минтақа учун манфаатли 
эканлигига қизиқтириши ва исботлаши; 
1
Войнаренко М.П. Кластерные модели объединения предприятий в Украине // Экономическое 
возрождение России / М.П. Войнаренко. - 2007. - №4. 

---

25 
2.
Инновация – ишлаб чиқариш, сотиш, бошқарув, молиялаштиришни 
ташкил этишдаги янги технологиялар рақобат курашида янги 
имкониятларни тақдим этади 
3.
Ахборот – эркинлик, шаффофлик, билимлар алмашинуви, маълумотлар 
базаси ва веб-саҳифаларнинг яратилиши маҳсулот, малакали ишчи 
кучи, меҳнат воситалари билан таъминлаш бозорларига йўл очиб 
беради
4.
Интеграция – корхоналарнинг тармоқ ва ҳудуд даражасида, фан ва 
ҳокимият органларининг қўллаб-қувватлаши орқали ҳамкорликнинг 
янги технологияларини қўллашни кўзда тутади
5.
Манфаат
– тадбиркорлик ёки жамоат тузилмаси ҳаёт фаолиятининг 
асосий шартини таминлайди, яъни кластер иштирокчилари 
қизиқишининг мавжудлиги ва уларнинг иқтисодий нафга эришишини 
кўзда тутади.