Бухоро Арки

II BOB BUXORONING 12 DARVOZASI
2.1. Buxoro darvozalari

Qadim darvozalarning qurilishi, nomlanishi ham o’ziga xos tarixga ega. Mazkur inshootlarning asrlar sinovidan eson-omon o’ta olishi uchun dastlab qurilish materiallariga, texnologiyasiga alohida e’tibor qaratilgan. Chunonchi, qurilishda ishlatilgan birgina loyni tayyorlash uchum ko’mir kukuni, qamish kuli, ohak-ganch, qum va suvdan iborat qorishma o’n ikki soat qaynatilgan. Tayyor qorishma darvoza devori mustahkamligini ta’minlash bilan birga, o’zidan nam o’tkazmagan va shu orqali emirilishining oldini olgan.

Shuningdek, asos (fundament) buyra yoki qamish bilan yopilib, uning ustidan ikki qator 25x25 sm. o’lchamdagi g`ishtlar terilgan. So’ng ikkita "guldasta" yasalib, arka, timpan, kitoba, dandonalar qal’a devori balandligiga tenglashtirib yasalgan. Lekin har bir darvozaning tashki ko’rinishi, me’moriy echimi bir-biridan farq qilgan. Quyida Buxoroning o’n ikki darvozasi haqida qisqacha ma’lumot beramiz.
Darvozalar quyidagicha nomlangan:
1. Temir darvoza.
2. Ko’handiz darvozasi.
3. Binni Asad darvozasi.
4. Binni Sad darvozasi.
5. Attorlar darvozasi.
6. Hyp (Nav) darvozasi.
7. Haqroh darvozasi.
XIII asrning birinchi yarmiga kelib, Chingizxon tomonidan buzilgan Ark va qala devorlari, mo’g`ullarning o’zi tomonidan qayta tiklangan.
XVII asrda aholi soni ko’payib, shahar kengayadi xamda qadimgi qala devorlari shahar ichida qolib ketadi. Abdulazizxon davrida shaharning g`arbiy qal’a devorlari kayta barpo etilib, 11 darvoza barpo etilgan. Ular quyidagicha nomlangan.

1. Samarkand darvozasi.
2. Hazrati Imom darvozasi.
3. O’g`lon darvozasi.
4. Shergiron darvozasi.
5. Qorako’l darvozas».
6. Shayx Jal ol darvozasi.
7. Xo’ja Ismat (Xo’jayon) darvozasi.
8. Namozgoh darvozasi.
9. Salloxona darvozasi.
10. Qavola (Qarshi) darvozasi.
11. Mozori Sharif darvozasi.
Abdulazizxon barpo ettirgan kal’a devorlarini Abdullaxon g`arbga tomon kengaytirib, "xiyobon" hosil qiladi. Maydony kengaygan shaharning darvozasi ham bittaga ko’payadi. Ug`lon darvozasidan keyin shimoli-g`arb tomonda Xorazmga yo’nalgan Talipoch darvozasi quriladi va darvozalar soni 12 taga etadi. Darvozalar soni va ko’rinishi XIX asrgacha shu holaticha saqlangan.