Бухгалтерия ҳисоби фани бўйича маъруза матни 3-мавзу

Икки баравар амортизация меъёри билан қолдиқни камайтириш усулини қўллаш билан амортизацияни ҳисоблаш тартибини қуйидаги мисолда кўриб чиқамиз. Дастгоҳнинг бошланғич қиймати 255 000 000 сўмни, фойдаланиш муддати охиридаги қолдиқ (тугатиш) қиймати 15 000 000 сўм, фойдали хизмат муддати 5 йилни ташкил этади. Ҳисоб сиёсатида амортизация икки баравар амортизация меъёри билан қолдиқни камайтириш усулини қўллаш билан ҳисобланиши назарда тутилган. Бунда тўғри чизиқли усулда амортизация меъёри ҳар бир йил учун 20 % (100%/5) ни ташкил этади. Икки баравар амортизация меъёри билан қолдиқни камайтириш усулида амортизация меъёри 40% (2 х 20%) га тенг бўлади. Ушбу қатьий белгиланган 40 % ставка ҳисобот йили бошидаги баланс қийматига нисбатан фойдаланилади.
Дастгоҳга амортизация ҳисоблаш тартибини кўриб чиқамиз. Бунда, фойдаланишнинг биринчи йилида амортизация ажратмасининг йиллик суммаси дастгоҳни бухгалтерия ҳисобига қабул қилингандан шаклланган бошланғич қийматидан келиб чиқиб 102 000 000 сўм (255 000 000 сўм х 40 /100) қилиб аниқланади. Фойдаланишнинг иккинчи йилида амортизация 40 фоиз миқдорда йил бошидаги қолдиқ қийматидан, яъни асосий воситаларнинг бошланғич қиймати ва биринчи йил учун ҳисобланган амортизация суммаси ўртасидаги фарқдан ҳисобланади ва 61 200 000 сўм ((255 000 000 сўм – 102 000 000 сўм) х 40 / 100) ни ташкил этади. Фойдаланишнинг учинчи йилида амортизация 40 фоиз миқдорда иккинчи йил охирида ҳосил бўлган қолдиқ қиймат ва иккинчи йил учун ҳисобланган амортизация суммаси ўртасидаги фарқдан ҳисобланади ва 36 720 000 сўм ((153 000 000 сўм – 61 200 000 сўм) х 40 / 100) ни ташкил этади ҳамда кейинги йиллар учун шу зайлда давом эттирилади.
Дастгоҳ бўйича йиллик амортизация ажратмалари жадвали
(минг сўмда)

Амортизация ажратмалари даврлари	Бошланғич (қайта тиклаш) қиймати	Йил бошига баланс қиймати	Амортизациянинг йиллик суммаси	Жамғарилган амортизация	Йил оирига баланс қиймати
1-йил	255 000	-	255 000 х 40% = 102 000	102 000	153 000
2-йил	255 000	153 000	153 000 х 40% = 61 200	163 200	91 800
3-йил	255 000	91 800	91 800 х 40% = 36 720	199 920	55 080
4-йил	255 000	55 080	55 080 х 40% = 22 032	221 952	33 048
5-йил	255 000	33 048	(33 048 х 40% = 13 219,2 «назорат мақсадида») 240 000 - 221 952 = 18 048	240 000	15 000