Bugungi kunda kо‘plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi о‘rin

t/r 
Yong‘in chiqish sabablari 
Nisbat 
(%) 
1 
Chekish, yonuvchi moddalarni yoqish, gugurt 
bilan yoritishda foydalanish oqibatida 
26 
2 
Bolalarning о‘t bilan о‘ynashi oqibatida 
14 
3 
Elektr jihozlarini qoidalarini qо‘pol ravishda 
buzish oqibatida 
13,5 
4 
Pechka va tutun quvurlarini notо‘g‘ri о‘rnatish 
natijasida 
8,5 
5 
Payvandlash ishlarida yong‘in xavfsizligi 
qoidalarini buzish oqibatida 
2,3 
6 
Texnologik jihozlarni boshqarish qoidalarni 
buzish oqibatida 
1,2 
 
Yong‘in-portlash xavfi mavjud bо‘lgan avariyalar
: 
-texnologik jarayonda portlaydigan, oson yonib ketadigan hamda boshqa 
yong‘in uchun xavfli moddalar va materiallar ishlatadigan yoki saqlanadigan 
obyektlardagi, odamlarning mexanik va termik shikastlanishiga, shikastlanishiga va 
о‘limiga, ishlab chiqarish fondlarining nobud bо‘lishiga, favqulodda vaziyatlar 
hududida ishlab chiqarish siklining va odamlar hayoti faoliyatining buzilishiga olib 
keladigan avariyalar, yong‘inlar va portlashlar; 
Korxonada yong‘in yoki avariya sodir bо‘lganda odamlar chiqish uchun 
evakuatsiya yо‘llaridan foydalanadilar. Sexda kamida 2 ta chiqish yо‘li mavjud. 
Vodoprovod SNiP-2.04.02-86 ga bо‘yicha shaxar tizimiga ulangan. Korxona 36 
soatga yetadigan suv zaxirasi bilan ta’minlangan. 

---

Korxonada yong‘inni о‘chirishga xizmat qiladigan birlamchi о‘t 
о‘chirish vositalari mavjud bо‘lib ularga chelak,bochka, belkurak, qumli yashik, 
namat, о‘t о‘chirish vositalari, gidropulpalar va boshqalar kiradi. О‘t о‘chirgichlarni 
OXP-10,OP-5,OU-2, OU-5, UP-2M, PSB turlaridan foydalaniladi. 
Korxonada SNiP-2.04.02-84, GOST 12.2.2002-89, SNiP-2.04.09-07 ga 
kо‘ra yong‘indan darak berish, aloqa vositalari mavjud. Bularga yorug‘lik, tutun, 
issiqlik, aralash darakchilar va telefon kiradi. 
Korxonada yong‘in sodir bо‘lganda uni о‘chirish va xavfni bartaraf qilish 
bо‘yicha о‘t о‘chirish drujinasi tashkil qilingan..Bundan tashqari 1-chi yordam 
kо‘rsatish xizmati xam mavjud. Korxonada yong‘inni о‘chirish vositalarini tanlash, 
qо‘llash ishlab chiqarish texnologiyasiga, xomashyoni kimyoviy-fizikaviy 
xossalariga, maxsulotlarni xususiyatlariga, qо‘shimcha zararli xolatlarni paydo 
bо‘lishiga, о‘tni uchiruvchi vositani riaksiyaga kirishi qobilyatiga, yonish jaroyonini 
davom etishiga yong‘inni uchirish usullariga bog‘lik. Korxonada yong‘inni 
uchiradigan birlamchi va statsionar vositalar mavjud. 
Yonish manb’aini belgilab ma’lumot berishda optik nurlar, alangani xarakat 
tebranishi, tutun chiqishi, issiqlik nuri, atrof muhitni ionlanish darajasi, haroratni va 
bosimni о‘zgarishi kabi muhimxolatlar xisobga olinadi. Xisobga olish va ma’lumot 
berish turiga qarab о‘rnatilgan darakchilar yorug‘lik, tutun, issiqlik, ionlanish nuri 
ta’sirida xarakatlanadigan ishlaydigan xilda tayyorlanadi va kerakli joylarga 
xisoblab о‘rnatiladi. Shu jumladan bosim ta’siridan va yig‘ma birliklar (nur, issiqlik, 
tutun va b.k.) ta’sirida ishlaydigan va ma’lumot beradigan darakchilar ham mavjud. 
Ular tanlanib ishlab chiqarish xonalarini xususiyatiga qarab xisoblangan xolda 
о‘rnatiladi va vaqti bilan ish qobilyati tekshirib turiladi. korxonasi kо‘ngilli о‘t 
о‘chirish drujinasi tashkil qilingan, о‘t о‘chiruvchilar komandasi telefon yoki 
yong‘in bildirgichi (izveshatel) orqali chaqiriladi.
Yong‘in, bu- kuchli issiqlik natijasida moddiy va ma’naviy boyliklarni bir 
necha daqiqada yо‘q qiluvchi, atrof-muhitni izdan chiqaruvchi favqulodda 
vaziyatdir. Yong‘in uy sharoitida nazorat qilinishi mumkin bо‘lgan dastlabki 

---

daqiqadan uch daqiqagacha bо‘lgan vaqt oralig‘ida nazorat qilib bо‘lmaydigan 
darajada kuchayadi. Yonginlarga qarshi kurash asosan yong‘inga qarshi
kurashadigan xizmatchilarga zimmasiga yuklatilgan, ular zamonaviy texnika bilan 
ta’minlangandirlar. Yong‘inlarga qarshi kurashishni takomillashtirish uchun 
yong‘inga qarshi muhofazani rejalashtirib borish va amaliy mashg‘ulotlarni о‘tkazib 
turish zarur. Sabali korxonada yong‘inga xavfsizligi choralari kо‘rilgan 
Atmosferadagi elektrlanishni neytrallanishga uchun mо‘ljallangan tadbirlar 
tizimi ximoya moslamalari kompleksiga “yashindan ximoyalash” deyiladi. SNiP-
2.01.03-96, ga asosan korxonada binolarni, inshoatlarni yashindan ximoya qilish 
maqsadida “yashin qaytargichlar” о‘rnatilgan. U yashinni qabul qiluvchi, tokni 
uzatuvchi va yerga ulovchi vositadan tashkil topgan. 
Xar bir zavod xududidagi reactor va kalonna sestemasi tо‘liq yashin 
о‘chrishdan ximoyalanishi kerak.
“Yashin qaytaruvchilar “yashin qabul qiluvchi tokni uzatuvchi va yerga 
uzatuvchi vositalardan tashkil topgan bо‘ladi.