Bugungi kunda kо‘plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi о‘rin

5.Davr xarajatlari, moliya faoliyati buyicha sarflar va favqulotdagi 
zararlar 
Davr xarajatlari
— xarajatlar tarkibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga binoan 
joriy etilgan korxonaning xarajatlar xisobi tizimida nisbatan yang‘i ko‘rsatkich. 
Bevosita ishlab chiqarish jarayoni bilan bogliq bo‘lmagan xarajatlar davr xarajatlari 
toifasiga kiritiladi. Ushbu xarajatlarga bo-shqaruv, tijorat xarajatlari, umumxo‘jalik 
maqsadidagi boshqa xarajatlar, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va tajriba-
konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari kiradi. Ushbu xarajatlar korxonaning 
mahsulot ishlab chiqarish faoliyati bilan bog‘lanmagani, leqin mahsulot (ishlar, 
xizmatlar) sotish bo‘yicha asosiy faoliyati bilan bovingani uchun ular operatsion 
xarajatlar, shuningdek umumiy va ma’muriy xarajatlar deb xam ataladi. Ular ishlab 
chiqarilgan va sotilgan mahsulot yoki tovarlar hajmiga bog‘liq emas, aksincha, vaqg, 
xo‘jalik faoliyatining qancha davom etishi bilan ko‘proq bogliq. Ushbu xarajatlar 
ular paydo bo‘lgan xisobot davrida yig‘iladi va hisobdan chiqariladi. 

---

Davr xarajatlariga quyidagi xarajatlar kiritiladi: 
• 
mahsulotni sotish xarajatlari; 
• 
boshqaruv xarajatlari; 
• 
boshqa operatsion xarajatlar, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va tajriba-
konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari, ishlab chiqarish va boshqaruv tizimini 
rivojlantirish xarajatlari; 
• 
kelgusida soliq solish bazasiga kiritiladigan hisob davri xarajatlari. 
Moliya faoliyati bo‘yicha xarajatlar - b
ularga quyidagilar kiradi: 
- 
Qisqa muddatli bank kreditlari (O‘zbekiston Markaziy banki belgi-
langan xisob stavkalar chegarasida yoki undan yuqori) bo‘yicha to‘lovlar va ta’mi-
notchilar kreditlari uchun % to‘lovlari. 
- 
uzoq muddatli kreditlar bo‘yicha to‘lovlar; 
- 
uzoq muddatli ijara bo‘yicha % to‘lovlari; 
- 
chet el valyutalari bilan bog‘liq operatsiyalar bo‘yicha zarar (ubыtok) 
va salbiy kurs (raznitsa). 
- 
qimmatli qog‘ozlar chiqarish va tarqatish bo‘yicha xarajatlar. 
- 
moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar.