Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

Бекатдан юк жўнатиш операциялари. Ортиш тугугач қабул қилувчи-топширувчи вагон вароғи тузади ва вагоннинг олиб чиқишга тайёрлиги хақида маневр диспетчерини (бекат навбатчилари) ҳабардор қилади.
Вагон варақлар товар идорага топширилади, у ерда улардан юк хати ва йўл ведомостлари қўшилади. Барча ҳужжатлар товар идорадан техник идорага узатилади.
Маневр диспетчери поезд тузувчига (составитель) вагонларни ортиш пунктида тўпланган таркибга қўшилиш учун бекат йўлига олиш ҳақида кўрсатма беради. Вагонларни олиш вақти, вагон бериш ва олиш ведомостида кўрсатилади.
Техник идорада тузилган поездга натура варағии расмийлаштирилади. Вагонларнинг ҳаракатдаги таркибида жойлашишига кўра ҳужжатлар тайёрланади. Устига назорат белгиси ёпиштирилган (ДУ-81 шакл) ҳужжатлар тўплами йўл давомида ҳужжатларнинг бутунлиги кафолатланиши ва унинг бутунлигини бузмай уларни олиш имконини чеклаши зарур.
Йўл давомидаги операциялар. Йўл давомида юзага келган сабабларга кўра икки турдаги операция фарқланади: мажбурий ва қўшимча.
Мажбурий операциялар: техник бекатларда вагонни қабул қилиш ва топшириш, поезд ва вагонларни текшириш, майда жўнатма ва контейнерларни саралаш, ногабарит юкларни темир йўллар орасида узатиш жойларидаги текшириш, вагонни бир колеядан бошқасига ўтказиш, юкни қўриқлаш ва ҳ.к.
қўшимча операциялар: вагонлардаги тижорат ёки техник носозликлар натижасида юкни бошқа вагонга ўтказиш, юкни текшириш ва жўнатиш, тижорат носозликни бартараф этиш, адресни ўзгартириш ва ҳ.к. .Ушбу операциялар ташиш қоидалари ва шартларнинг тузилиши натижасида юзага келади.


4.7. Келган юкларни рўйхатга олиш

Тушириш учун келган юкларни товар идорада ташиш ҳужжатлари асосида юк келганлигини рўйхатга олиш китоби (ГУ-42 шакл)да рўйхатга олинади. Сўнг йўл ведомостларининг уст томонида рўйхатда тартиб рақами белгилагнди.

Юкнинг берилишига кўра китобнинг тегишли графасида ҳар куни кузатиш ведомостининг тартиб рақами (ФДУ-91 шакл), юк бериш санаси ва ойи кўрсатилади.
Ҳисобот суткаси тугагач товар идораларида топширилмаган юкларнинг ҳужжатлари текширилади. Товар кассирларининг навбатчилик сменаси алмашганда ҳам ҳужжатлар текширилади. Ҳар йилнинг 1 январига янги китоб тайинланади.
Юк олувчининг юк келганлиги ҳақида хабарнома олишлари. Темир йўл юк олувчини, юк келганлиги ҳақида юк келган куни, ҳабардор қилиши зарур. Ҳабарномада юк миқдори ва номи, шунингдек вагон тури ва миқдори кўрсатилади.
Юк олувчи кеча-кундуз ҳабарнома олиш имконини таъминлаши зарур. Юк яқинлашгани ҳақида ҳабарнома берилиши учун юк олувчидан тарифда назарда тутилган йиғимлар (сбор) назарда тутилади. Сўнги вақтларда юк олувчи манзил бекат АҲМ (аҳб. ҳис. марк.) келган ҳар бир вагон ҳақидаги ахборот фойдаланилади. Темир йўл АҲМ учун телетайпда алоқага эга бўлган юк олувчи шартнома асосида ўз манзилига келган барча юклар ҳақида ахборот олади.
Агар темир йўл ўз кучи билан вагонлардан юк туширса, бекат вагон бўшатилишга узатилиши ҳақида 2 соат олдин ҳабардор қилиниши зарур. Юки туширилиши учун вагонлар муддатлари бузилган ёки ҳабарнома бермаган ҳолда узатилса, юк олувчи томонидан вагон бўшатишга узатилган вақтдан қабул қилинади.